Rolnicze choroby zawodowe i parazawodowe
Słowa kluczowe:
rolnicze choroby zawodowe, rolnicze choroby parazawodowe, ubezpieczenie społeczne rolników, ochrona prawna ubezpieczonych, polityka rolnaAbstrakt
Artykuł dotyczy zakresu prawnej ochrony rolników i innych osób objętych ubezpieczeniem społecznym w świetle ustawy z 20 grudnia 1990 roku o ubezpieczeniu społecznym rolników, poszkodowanych wskutek rolniczych chorób zawodowych oraz parazawodowych. Pojęcie rolniczej choroby zawodowej zostało skonstruowane według restrykcyjnej metody wykazu chorób zawodowych wzmocnionej dodatkowo określeniem przyczyn uzasadniających przyjęcie zawodowej natury tej choroby, co istotnie ogranicza zakres ochrony prawnej przysługującej rolnikom poszkodowanym wskutek zachorowania na rolniczą chorobę zawodową. De lege ferenda należy zatem postulować przyjęcie otwartego pojęcia rolniczej choroby zawodowej i odejście od metody zamkniętej listy chorób zawodowych. W przypadku otwartej konstrukcji choroby zawodowej za pomocą metody mieszanej podstawą kompensacji powinien być rozszerzony wykaz chorób zawodowych korzystających z domniemania związku przyczynowego pomiędzy wystąpieniem narażenia zawodowego a powstaniem choroby zawodowej. Pozwoliłoby to włączyć do zakresu pojęcia rolniczych chorób zawodowych znaczną część tzw. rolniczych chorób parazawodowych, które nie mają obecnie statusu chorób zawodowych i nie są objęte prawną ochroną systemu ubezpieczeń społecznych rolników. Polski ustawodawca powinien również podjąć stosowne działania w celu włączenia do krajowej listy chorób zawodowych tych schorzeń, które zostały zamieszczone na specjalnej liście dla rolnictwa i ogrodnictwa ustalonej przez Unię Europejską.Bibliografia
Banaszkiewicz B., 1991: Nowy system ubezpieczenia społecznego rolników. „Służba Pracownicza” 3: 6–9.
Bińczycka-Majewska T., 1988: Ubezpieczenie w razie niezdolności do pracy w Holandii. „Praca i Zabezpieczenie Społeczne” 1: 23–33.
Bińczycka-Majewska T., 1993a: Prawne aspekty chorób zawodowych. „Państwo i Prawo” 7: 51–60.
Bińczycka-Majewska T., 1993b: Choroby zawodowe w normach Wspólnoty Europejskiej. „Praca i Zabezpieczenie Społeczne” 10–11: 69–76.
Bińczycka-Majewska T., 1999: Koordynacja systemów zabezpieczenia społecznego w Unii Europejskiej. Kantor Wydawniczy Zakamycze, Kraków.
Brol J., 1981: Odpowiedzialność odszkodowawcza za wypadki przy pracy i choroby zawodowe. Wydawnictwo Prawnicze, Warszawa.
Brol J., Glosa do uchwały 7 sędziów SN z 4 grudnia1987, III PZP 85/86, OSPiKA 1988, nr 9: 385–390.
Celeda R., 2011: Komentarz do działu 10 Kodeksu Pracy – Bezpieczeństwo i higiena pracy. W: Kodeks pracy. Komentarz. Red. L. Florek. Lex a Wolters Kluwer business, Warszawa: 1002–1096.
Dörre-Nowak D., 2010: Powszechna ochrona pracy. W: Prawo pracy. Red. K.W. Baran. Lex a Wolters Kluwer business, Warszawa: 435–470.
Gersdorf M., 2003: Odpowiedzialność cywilnoprawna pracodawcy za wypadki przy pracy. „Praca i Zabezpieczenie Społeczne” 6: 9–16.
Giżejowska A., Świątkowski A.M., 2004: Zabezpieczenie społeczne. Komentarz. Universitas, Kraków.
Gontarczyk K., 2010: Stres w pracy może zabić. „Gazeta Prawna” z 16 września.
Gudowska B., 2003: Choroby zawodowe. „Praca i Zabezpieczenie Społeczne” 4: 15–24.
Jackowiak U., 2006: Wpływ choroby zawodowej na sytuację pracowniczą. „Praca i Zabezpieczenie Społeczne” 5: 20–25.
Jastrzębska J., Zagórski J., 2001: Zasady rozpoznawania i stwierdzania chorób zawodowych u rolników indywidualnych. „Ubezpieczenia w Rolnictwie. Studia i Materiały” 4 (12): 7–24.
Jaworska-Spicak E., 2001: Choroba zawodowa a prawo do jednorazowego odszkodowania dla rolnika. „Ubezpieczenia w Rolnictwie. Studia i Materiały” 1(9): 93–102.
Jaworski H., 2007:Wypadki przy pracy i choroby zawodowe rolników oraz działalność prewencyjna KRUS w 2006 roku. „Ubezpieczenia w Rolnictwie. Studia i Materiały” 31: 7–26.
Jędrasik-Jankowska I., 1997: Nowe ujęcie ryzyka niezdolności do zarobkowania, „Praca i Zabezpieczenie Społeczne” 1: 15–18.
Jędrasik-Jankowska I., 2012: Pojęcia i konstrukcje ubezpieczenia społecznego. LexisNexis, Warszawa.
Kobielski W., 2000: Wypadki przy pracy i choroby zawodowe rolników. Tendencje zmian. „Ubezpieczenia w Rolnictwie, Studia i Materiały” 3 (7): 57–82.
Koczur W., 2011: Ubezpieczenia społeczne rolników. W: System ubezpieczeń społecznych. Red. G. Szpor. LexisNexis, Warszawa: 233–266.
Małysz F., 1989: Wypadki i choroby zawodowe w gospodarstwie rolnym oraz świadczenia (I). „Polityka Społeczna” 2: 17–20.
Musiała A., 2006: W sprawie minimalnych wymogów w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy w rolnictwie w prawie wspólnotowym. „Przegląd Prawa Rolnego” 1: 91–100.
Myszka Z., 1989: Glosa do uchwały składu siedmiu sędziów SN z 4 grudnia 1987 r, III PZP 85/86, „Praca i Zabezpieczenie Społeczne” 4–5: 79–83.
Numhauser-Henning A., 2006: General Report. Occupational Risk: Social Protection and Employers Liability. Social Change and Legal Developments in Industrial Societies. Word Congress of Labour and Social Security Law, Paris.
O1esiński J., 1992: Działalność Państwowej Inspekcji Pracy w 1990 r. (II). „Praca i Zabezpieczenie Społeczne” 11: 23–33.
Ostrowski L., 1989: Problemy społeczne wsi polskiej. PWE, Warszawa.
Pławucka H., 1998: Niezdolność do pracy w przepisach prawa emerytalno-rentowego. „Praca i Zabezpieczenie Społeczne” 1: 2–10.
Puślecki D., 2008: Stały i długotrwały uszczerbek na zdrowiu w wypadku przy pracy rolniczej. „Przegląd Prawa Rolnego” 2 (4): 245–258.
Puślecki D., 2010a: Społeczne ubezpieczenie wypadkowe rolników – próba oceny. „Przegląd Prawa Rolnego” 1: 35–50.
Puślecki D., 2010b: Nowy model społecznego ubezpieczenia wypadkowego rolników. „Przegląd Prawa Rolnego” 2: 79–100.
Puślecki D., 2011a: Funkcje społecznego ubezpieczenia wypadkowego rolników a zakres ochrony osób pracujących w rolnictwie. „Przegląd Prawa Rolnego” 1: 13–30.
Puślecki D., 2011b: Zasiłki chorobowe z ubezpieczenia społecznego rolników. „Ubezpieczenia w Rolnictwie. Studia i Materiały” 39: 50–68.
Rychlik T, Kozieradzki J., 1978: Podstawowe pojęcia w ekonomice rolnictwa. PWRiL, Warszawa.
Solecki L., 2008: Stres w pracy i życiu rolnika – jego skutki zdrowotne. „Ubezpieczenia w Rolnictwie. Studia i Materiały” 32: 15–22.
Solecki L., 2010: Ocena ryzyka zawodowego w rolnictwie. „Ubezpieczenia w Rolnictwie. Studia i Materiały” 36: 75–88.
Solecki L., 2011: Zagrożenia czynnikami biologicznymi w rolnictwie – dotychczasowe i nowe problemy. „Ubezpieczenia w Rolnictwie. Studia i Materiały” 42: 105–122.
Stan ochrony pracy w rolnictwie indywidualnym w województwie małopolskim, 2006. Okręgowy Inspektorat Pracy w Krakowie, Kraków.
Szewczyk H., 2003: Stres jako przyczyna wypadku przy pracy. „Praca i Zabezpieczenie Społeczne” 6: 31–38.
Szewczyk H., 2005: Prawne problemy wypadków przy pracy i chorób zawodowych w rolnictwie. W: Z problematyki prawa pracy i polityki socjalnej. T. 16. Red. A. Nowak. Wydaw. U.Śl. Katowice.
Szewczyk H., 2009: Pojęcie choroby zawodowej prawie pracy i prawie ubezpieczeń społecznych. „Z zagadnień zabezpieczenia społecznego” T. 1. Red. A. Wypych-Żywicka. Fundacja Rozwoju UG, Gdańsk: 91–111.
Szewczyk H., 2010a: Renta rolnicza z tytułu niezdolności do pracy wskutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej. W: Zabezpieczenie społeczne osób niepełnosprawnych. Red. L. Frąckiewicz, W. Koczur. Wydaw. AE, Katowice.
Szewczyk H., 2010b: Prawne pojęcie rolniczej choroby zawodowej, „Przegląd Prawa Rolnego” 2: 211–226.
Szymecka A., 2008: Ubezpieczenia gospodarcze jako instrument zarządzania ryzykiem w rolnictwie. Doświadczenia wybranych państw Unii Europejskiej, „Przegląd Prawa Rolnego” 2: 163–179.
Ślebzak K., 2007: Uzupełniająca odpowiedzialność pracodawcy z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych. W: Studia z prawa pracy. Red. Z. Góral. Wydaw. UK, Łódź.
Śpiewak R., 2010: Zawodowe choroby skóry u rolników. W: Choroby zawodowe i parazawodowe w rolnictwie. Red. J. Zagórski. Instytut Medycyny Wsi, Lublin.
Ustawa z dnia 20 grudnia 1990 roku o ubezpieczeniu społecznym rolników. Dz.U. z 2008 r. nr 50, poz. 291 ze zm.
Wierzbowski B., 2005: Status socjalny rolnika. W: Prawo rolne. Red. A. Stelmachowski. LexisNexis, Warszawa.
Witoszko W., 2010: Jednorazowe odszkodowanie z ubezpieczenia wypadkowego. Oficyna Wolters Kluwer business, Warszawa.
Wyka T., 1989: Glosa do uchwały składu siedmiu sędziów SN z 4 grudnia 1987 r., III PZP 85/86. „Praca i Zabezpieczenie Społeczne” 4–5: 83–86.
Wyka T., 2003: Ochrona zdrowia i życia pracownika jako element treści stosunku pracy. Difin, Warszawa.
Wypadki przy pracy i choroby zawodowe rolników oraz działalność prewencyjna KRUS w 2008 roku. KRUS, Warszawa.
Zieleniecki M., 2004: System zabezpieczeń społecznych. W: Zatrudnienie i ochrona socjalna. Red. Z. Brodecki. LexisNexis, Warszawa: 365–443.
