Rola drobnych gospodarstw rolnych w budowie kapitału społecznego na wsi
Słowa kluczowe:
niskotowarowe i drobne gospodarstwa rolne, kapitał społeczny inkluzywny, ekskluzywny oraz pomostowy, zaufanie społeczne, samoorganizacja społeczna, zbiorczy wskaźnik zaangażowania w pracę społecznąAbstrakt
Artykuł zawiera rozważania nad rolą, jaką w społecznościach wiejskich pełnią właściciele „drobnych gospodarstw rolnych” oraz członkowie ich rodzin. Autorka podejmuje kwestię precyzyjnego definiowania kategorii zwanej „niskotowarowe” lub „drobne” gospodarstwa rolne oraz stanowisk, jakie przedstawiciele różnych dziedzin nauki formułują w kwestii ich współczesnej oraz przyszłej roli. Zasadniczym tematem artykułu jest kondycja kapitału społecznego na polskiej wsi, jego inkluzywny lub ekskluzywny charakter oraz wyraźne zmiany, jakie dokonały się w ostatnich latach, szczególnie w postawach rolników po wejściu Polski do UE. Na pytanie, czy drobne gospodarstwa rolne, a dokładniej ich właściciele są na polskiej wsi grupą wyróżniającą się w jakiś szczególny sposób na tle innych grup, np. na tle właścicieli gospodarstw towarowych, autorka, korzystając z wyników sondażu CBOS z 2007 roku odpowiada przecząco. W świetle badań osoby związane z tymi gospodarstwami współtworzą kapitał społeczny w takim samym stopniu, jak pozostali rolnicy i mieszkańcy wsi.Bibliografia
Budzich-Szukała U., 2008: Program LEADER w Polsce. W: Polska wieś 2008, Raport o stanie wsi. FDPA, Warszawa.
Drozdowski R., 2008: Spontaniczny demontaż idei dobra wspólnego. W: Co nas łączy, co nas dzieli? Red. J. Mucha, E. Narkiewicz-Niedbalec, M. Zielińska. PTS, Uniwersytet Zielonogórski, Zielona Góra: 101–116.
Fedyszak-Radziejowska B., 2005: Wiarygodność metod jakościowych i sondaży w badaniach kapitału społecznego wsi. W: W obliczu zmiany: wybrane strategie działania mieszkańców wsi. Red. K. Gorlach, G. Foryś. Wydawnictwo UJ, Kraków: 63–77.
Fedyszak-Radziejowska B., 2006a: Kapitał społeczny wsi – w poszukiwaniu utraconego zaufania. W: Kapitał ludzki i zasoby społeczne wsi. Ludzie – społeczność lokalna – edukacja. Red. K. Szafraniec. IRWiR PAN, Warszawa: 71–120.
Fedyszak-Radziejowska B., 2006b: Czy kapitał społeczny bez społecznego zaufania jest możliwy? W: Jednostkowe i społeczne zasoby wsi. Red. K. Szafraniec. IRWiR PAN, Warszawa: 123–146.
Fedyszak-Radziejowska B., 2009: Wieś i rolnicy w cztery lata po akcesji – początek procesu transformacji. W: Życie po zmianie. Warunki życia i satysfakcje Polaków. Red. K. Zagórski. CBOS, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa: 195–222.
Fukuyama F., 1997: Zaufanie. Kapitał społeczny a droga do dobrobytu. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa – Wrocław.
Giza-Poleszczuk A., Marody M., Rychard A., 1999: Strategie Polaków wobec zmiany systemowej. W: Zmiana społeczna. Teorie i doświadczenia polskie. Red. J. Kurczewska. IFiS PAN, Warszawa: 187–213.
Gliński P., 2006: Style działania organizacji pozarządowych w Polsce. Grupy interesów czy pożytku publicznego? IFiS PAN, Warszawa.
Halamska M., 2009: Pięć lat w UE, stare i nowe procesy zmian na polskiej wsi. „Wieś i Rolnictwo” 2: 55–72.
Halamska M., Lamarche H., Maurel M. -Cl., 2003: Rolnictwo rodzinne w transformacji postkomunistycznej. Anatomia zmiany. IRWiR PAN, Warszawa.
Halamska M., red. 2008: Wiejskie organizacje pozarządowe. IRWiR PAN, Warszawa.
Herbst J., 2008: Inny trzeci sektor. Organizacje pozarządowe na terenach wiejskich. W: Wiejskie organizacje pozarządowe. Red. M. Halamska. IRWiR PAN, Warszawa: 33–75.
Józwiak W., 2010: Czy konkurencyjność polskich gospodarstw rolnych może ulec szybkiej poprawie w latach 2014–2020? „Wieś i Rolnictwo” 4: 11–16.
Kamiński R., 2008: Aktywność społeczności wiejskich. IRWiR PAN, Warszawa.
Kamiński R., 2009: Początki programu LEADER w Polsce. O potrzebie optymizmu i cierpliwości w Polsce. W: Tworzenie partnerstw lokalnych i ich sieci na obszarach wiejskich. Doświadczenia z funkcjonowania programu LEADER w Polsce w latach 2004–2009. Red. K. Wasielewski. Wydawnictwo Uczelniane WSG, Bydgoszcz.
Kozińska-Bałdyga A., 2008: Inicjatywy oświatowe na wsi. W: Polska wieś 2008. Raport FDPA, Warszawa.
Mokrzycki E., 2000: Bilans niesentymentalny. IFiS PAN, Warszawa.
Niskotowarowa gospodarka rolna w Europie: definicje i najważniejsze zagadnienia, 2010. Opracowanie Europejskiej Sieci na Rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich przygotowane przez Sophię Davidową, Matthew Gortona i Lenę Fredriksson na potrzeby seminarium pt. Niskotowarowa gospodarka rolna w UE: sytuacja dzisiaj i perspektywy na przyszłość. Sibiu, październik 2010.
Pawlak K., Poczta W., 2010: Potencjał polskiego rolnictwa 5 lat po akcesji Polski do UE jako przesłanka jego konkurencyjności. „Wieś i Rolnictwo” 1: 21–47.
Polska wieś po wejściu do Unii Europejskiej. Raport o stanie wsi, 2004. Red. J. Wilkin. FDPA, Warszawa.
Polska wieś 2006. Raport o stanie wsi, 2006. Red. J. Wilkin. FDPA, Warszawa.
Polska wieś 2008. Raport o stanie wsi, 2008. Red. J. Wilkin, I. Nurzyńska. FDPA, Warszawa.
Polska wieś 2010. Raport o stanie wsi, 2010. Red. J. Wilkin, I. Nurzyńska. FDPA, Warszawa.
Putnam R., 1995: Demokracja w działaniu. Tradycje obywatelskie we współczesnych Włoszech. Znak i Fundacja Batorego, Kraków – Warszawa.
Putnam R., 2008: Samotna gra w kręgle. Upadek i odrodzenie wspólnot lokalnych w Stanach Zjednoczonych. Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne, Warszawa.
Wasielewski K. (red.), 2009: Tworzenie partnerstw lokalnych i ich sieci na obszarach wiejskich. Doświadczenia z funkcjonowania programu LEADER w Polsce w latach 2004–2009. Wydawnictwo Uczelniane WSG, Bydgoszcz.
Wilkin J., 2011: Przyszłość WPR po 2013 roku. „Wieś i Rolnictwo” 1: 28–36.
Zegar J., 2010: Przyszłość WPR po 2013 roku. „Wieś i Rolnictwo” 3: 11–25.
Ziółkowski M., 2000: Przemiany interesów i wartości społeczeństwa polskiego. Fundacja Humaniora, Poznań.
Żukowski T., 2008: Mapa polityczna wsi 2008. W: Polska wieś 2008. Raport o stanie wsi. Red. J. Wilkin, I. Nurzyńska. FDPA, Warszawa.
Komunikaty CBOS: BS/35/2002: BS/22/2002: BS/40/2002: BS/24/2004: BS/27/2004: BS/39/2004, BS/24/2006: BS/161/2007: BS/26/2007: BS/30/2008: BS/14/2008 BS/44/2008, BS/70/2009 BS/10/2010 BS/161/2010; BS/62/2011,
CBOS: Warunki życiowe społeczeństwa polskiego: problemy i strategie zrealizowany od września do listopada 2007 roku na reprezentatywnej próbie losowo-adresowej dorosłych mieszkańców Polski. W: CBOS 26/2007 Jak nam się żyje?
