Miejsce dobrostanu zwierząt gospodarskich w polityce Unii Europejskiej
DOI:
https://doi.org/10.53098/wir.2021.2.191/02Słowa kluczowe:
dobrostan zwierząt gospodarskich, WPR, Strategia „Od pola do stołu”, intensyfikacja produkcji zwierzęcej, dobrowolne systemy znakowania żywnościAbstrakt
Dobrostan zwierząt gospodarskich (DZG) staje się kluczowym zagadnieniem w polityce Unii Europejskiej (UE). Przy jednoczesnej dynamicznej intensyfikacji i koncentracji produkcji zwierzęcej UE podejmuje próbę wzmocnienia poziomu DZG jako czynnika mającego zasadniczy wpływ na dochodowość gospodarstw rolnych, jakość życia na obszarach wiejskich oraz stan zdrowia publicznego, a w szczególności na aspekty dotyczące ochrony środowiska i klimatu. DZG, zgodnie ze Strategią „Od pola do stołu”, będącej częścią Europejskiego Zielonego Ładu, jest ważnym elementem transformacji gospodarki rolnej UE w kierunku sprawiedliwego, zdrowego i przyjaznego dla środowiska systemu żywności. Jest on także przedmiotem coraz większego zainteresowania opinii publicznej w UE, oczekującej stałego wzrostu ochrony i dobrostanu zwierząt gospodarskich. W związku z tym warto podsumować dotychczasowy dorobek polityczny i prawny UE dotyczący DZG, a przede wszystkim wpływ finansowania produkcji zwierzęcej w ramach Wspólnej Polityki Rolnej (WPR) i środków kierowanych na poprawę DZG. Oceny wymagają także podejmowane przez UE inicjatywy polityczne na rzecz poprawy dobrostanu zwierząt gospodarskich, zwłaszcza te związane z przekierowaniem działań legislacyjnych na wzmacnianie motywacji rynkowej uwzględniającej podnoszenie standardów chowu, hodowli, transportu oraz uboju zwierząt gospodarskich. Przegląd literatury oraz oficjalnych dokumentów i aktów prawnych UE prowadzi do wniosku, że zarówno normy prawa ustanawiające ochronę zwierząt gospodarskich, jak i sposób finansowania produkcji zwierzęcej przyczyniają się do powstawania konfliktu pomiędzy potrzebami ekonomicznymi a potrzebami społecznymi i środowiskowo-klimatycznymi w UE. Jest to wyzwanie stojące przed Unią Europejską i wymagać będzie głębokich, systemowych zmian, które wspierałyby osiągnięcie zrównoważenia w produkcji zwierzęcej, jednocześnie umożliwiając realną poprawę DZG.
Bibliografia
Alonso M.E., Gonzáles-Montana J.R., Lomillos J.M. (2020). Consumers’ concerns and perceptions of farm animal welfare. Animals, 10, 1–13. https://doi.org/10.3390/ani10030385.
Appleby M.C., Mitchell L.A. (2018). Understanding human and other animal behaviour: Ethology, welfare and food policy. Applied Animal Behaviour Science, 205, 126–131. https://doi.org/10.1016/j.applanim.2018.05.032.
ARiMR [Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa] (2020). 3 miliony szczęśliwych krów i świń, czyli realizacja programu „Dobrostan zwierząt” (2020). https://www.arimr.gov.pl/aktualnosci/artykuly/3-mln-szczesliwych-krow-i-swin-czyli-realizacja-programu-dobrostan-zwierzat.html, data publikacji 15.09.2020 (dostęp: 15.06.2021).
Bisgould L. (2014). It is time to re-evaluate our relationships with animals. TEDxTalk. University of Toronto. https://www.youtube.com/watch?v=Fr26scqsIwk&t=15 (dostęp: 15.06.2021).
Blokhuis H.J., Veissier I., Miele M., Jones B. (2010). Report – The Welfare Quality project and beyond: Safeguarding farm animal well-being. Acta Agriculturae Scandinavica, Section A, 60 (3), 129–140. https://doi.org/10.1080/09064702.2010.523480.
Brambell R.F.W. (1965). Report of the Technical Committee to Enquire into the Welfare of Animals kept under Intensive Livestock Husbandry Systems. London: Her Majesty’s Stationery Office [ca. 1965]. https://www.worldcat.org/title/report-of-the-technical-committee-to-enquire-into-the-welfare-of-animals-kept-under-intensive-livestock-husbandry-systems/oclc/475844139 (dostęp: 14.10.2021).
Broom D.M. (2019). Legally accepted pain and other poor welfare in animals. W: S. Hild, L. Schweitzer (red.). Animal Welfare: From Science to Law (s. 165–174). Paris: L’Harmattan.
Broom D.M. (2018). The scientific basis for action on animal welfare and other aspects of sustainability. W: J. D’Silva, C. McKenna (red.). Farming, Food and Nature: Respecting Animals, People and the Environment (s. 93–100). London–New York: Routledge. https://doi.org/10.4324/9781351011013-13.
Broom D.M. (2017). Animal Welfare in the European Union. Brussels: European Parliament Policy Department, Citizen’s Rights and Constitutional Affairs, Study for the PETI Committee. https://doi.org/10.2861/79436.
Broom D.M. (1991). Animal welfare: Concepts and measurement. Journal of Animal Science 69 (10), 4167–4175. https://doi.org/10.2527/1991.69104167x.
Broom D.M. (1986). Indicators of poor welfare. British Veterinary Journal, 142 (6), 524–526. https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/0007193586901090 (dostęp: 14.10.2021). https://doi.org/10.1016/0007-1935(86)90109-0.
Christensen T., Denver S., Sandoe P. (2019). How best to improve farm animal welfare? Four main approaches viewed from an economic perspective. Animal Welfare, 28, 95–106. https://doi.org/10.7120/09627286.28.1.095.
Dawkins M.S. (2017). Animal welfare and efficient farming: Is conflict inevitable? Animal Production Science, 57 (2), 201–208. https://doi.org/10.1071/AN15383.
Demarche X., Wiśniewska-Danek K., Otto J., Wojciechowski J., Friel C. (2018). Animal welfare in the UE. Closing the gap between ambitious goals and practical implementation. Special Report no. 31/2018, European Court of Auditors.
Estavez I. (2007). Density allowances for broilers: Where to set the limits? Poultry Science, 86, 1265–1272. https://doi.org/10.1093/ps/86.6.1265.
European Commission (2019). Voluntary coupled support. Review by the Member States of their support decisions applicable as form claim year 2019. Informative note. September 2019. https://ec.europa.eu/info/sites/default/files/food-farming-fisheries/key_policies/documents/voluntary-coupled-support-note-revised-aug2018_en.pdf (dostęp: 25.10.2021).
European Environment Agency (2019). Annual European Union greenhouse gas inventory 1990–2017 and inventory report 2019. EEA/PUBL/2019/051.
Europejski Trybunał Obrachunkowy (2018). Sprawozdanie Specjalne nr 31 z 2018, Dobrostan zwierząt w UE – zmniejszanie dystansu między ambitnymi celami a praktycznym wdrażaniem. https://www.eca.europa.eu/Lists/ECADocuments/SR18_31/SR_ANIMAL_WELFARE_PL.pdf (dostęp: 14.10.2021).
Eurostat (2017). Agri-environmental indicator – livestock patterns. https://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php?title=Agri-environmental_indicator_-_livestock_patterns (dostęp: 15.06.2021).
Eurostat (2013). Share of livestock units, by economic size of farm, EU-28, 2005–2013 (% of total). https://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php?title=File:Share_of_livestock_units,_by_economic_size_of_farm,_EU-28,_2005%E2%80%932013_(%25_of_total).png (dostęp: 15.06.2021).
FAO (2018). Food and Agriculture Organization of United Nations. Animal Production. http://www.fao.org/animal-production/en/ (dostęp: 15.06.2021).
Fernqvist F., Ekelund L. (2014). Credence and the effect on consumer liking of food – A review. Food Quality and Preference, 32, 340–353. https://doi.org/10.1016/j.foodqual.2013.10.005.
García Pinillos R., Appleby M.C., Manteca X., Scott-Park F., Smith C., Velarde A. (2016). One welfare – A platform for improving human and animal welfare. The Veterinary Record, 179 (16), 412–413. https://doi.org/10.1136/vr.i5470.
Godyń D., Nowicki J., Herbut P. (2019). Effects of environmental enrichment on pig welfare – A review. Animals 9 (6), 383. https://doi.org/10.3390/ani9060383.
Greenpeace European Unit (2019). Feeding the problem. The dangerous intensification of animal farming in Europe. Report 12.02.2019. https://www.greenpeace.org/eu-unit/issues/nature-food/1803/feeding-problem-dangerous-intensification-animal-farming/ (dostęp: 15.06.2021).
Hartmann M., Ching-Hua Y., Gorton M., Tocco B., Török A. (2019). Improving consumer evaluation of the EU organic label: Cross-country evidence on the effectiveness of logo modification. Paper prepared for presentation at the 172nd EAAE Seminar „Agricultural policy for the environment or environmental policy for agriculture?”. Brussels, 28–29 May 2019.
Horgan R., Gavinelli A. (2006). The expanding role of animal welfare within EU legislation and beyond. Livestock Science, 103, 303–307. https://doi.org/10.1016/j.livsci.2006.05.019.
Ingemann R., Sandoe P., Enemark P., Forkman B. (2008). Conflicting goals of welfare assessment schemes: A case study. Animal Welfare (South Mimms, England, 2008), 18, 335–345.
IPES FOOD Report (2019). Towards a Common Food Policy for the European Union. The policy reform and realignment that is required to build sustainable food systems in Europe. http://www.ipes-food.org/_img/upload/files/CFP_ExecSummary_EN.pdf (dostęp: 15.06.2021).
Jensen T., Nielsen C.K., Vinther J., D’Eath R. (2012). The effect of space allowance for finishing pigs on productivity and pen hygine. Livestock Science, 149, 33–40. https://doi.org/10.1016/j.livsci.2012.06.018.
Komisja Europejska (2021). Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów w sprawie Planu Działania Dotyczącego Rozwoju Produkcji Ekologicznej. COM(2021) 141 final.
Komisja Europejska (2020a). Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów: Strategia UE na rzecz różnorodności biologicznej do 2030 r. Przywracanie natury do naszego życia. COM(2020) 380 final.
Komisja Europejska (2020b). Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów z dnia 20 maja 2020 r. w sprawie Strategii „Od pola do stołu” na rzecz sprawiedliwego, zdrowego i przyjaznego dla środowiska systemu żywnościowego. COM(2020) 381 final.
Komisja Europejska (2020c). Komunikat Komisji z dnia 18 grudnia 2020 r. do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów „Zalecenia Komisji dotyczące planu strategicznego WPR dla Polski”. COM(2020) 389 final.
Komisja Europejska (2019). Komunikat Komisji z dnia 11 grudnia 2019 r. „Europejski Zielony Ład”. COM(2019) 640 final.
Komisja Europejska (2018). Komunikat Komisji Europejskiej – Sprawozdanie Końcowe Komisji dla Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie wpływu działań międzynarodowych w zakresie dobrostanu zwierząt na konkurencyjność europejskich producentów zwierząt gospodarskich w zglobalizowanym świecie. 26.1.2018 COM(2018) 42 final.
Komisja Europejska (2012). Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady i Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego w sprawie Strategii Unii Europejskiej w zakresie ochrony i dobrostanu zwierząt na lata 2012–2015. COM(2012) 6 final/2.
Leone L. (2020). Farm animal welfare under scrutiny: Issues unsolved by the EU legislator. European Journal of Legal Studies, 12 (1), 47–84. https://doi.org/10.2924/EJLS.2019.017.
Lundmark F., Berg C., Röcklinsberg H. (2018). Private animal welfare standards – Opportunities and risks. Animals, 8 (4), 8–12. https://doi.org/10.3390/ani8010004.
Mendl M. (2001). Animal husbandry: Assessing the welfare state, Nature, 410, 31–32. https://doi.org/10.1038/35065194.
Miele M. (2010). Report concerning consumer perceptions and attitudes towards farm animal welfare. https://www.researchgate.net/publication/267250171_Report_concerning_consumer_perceptions_and_att1028 itudes_towards_farm_animal_welfare (dostęp: 15.06.2021).
Miele M., Evans A., Veissier I., Botreau R. (2011). Animal welfare: establishing a dialogue between science and society. Animal Welfare, 20 (1), 103–117.
Monath T.P., Kahn L., Kaplan B. (2010). One health perspective. ILAR Journal, 51 (3), 193–198. https://doi.org/10.1093/ilar.51.3.193.
MRiRW [Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi] (2021). Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 8 marca 2021 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania pomocy finansowej w ramach działania „Dobrostan zwierząt” objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014–2020. Dz.U. 2021 poz. 44.
MRiRW [Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi] (2020). Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 3 marca 2020 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania pomocy finansowej w ramach działania „Dobrostan zwierząt” objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014–2020, Dz.U. 2020 poz. 382.
Parlament Europejski (2018). Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/848 z dnia 30 maja 2018 r. w sprawie produkcji ekologicznej i znakowania produktów ekologicznych i uchylające rozporządzenie Rady (WE) nr 834/2007. OJ L 150.
Parlament Europejski (2015). Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 26 listopada 2015 r. w sprawie nowej strategii w zakresie dobrostanu zwierząt na lata 2016–2020 (2015/2957(RSP)).
Parlament Europejski (2013). Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1306/2013 z dnia 17 grudnia 2013 w sprawie finansowania wspólnej polityki rolnej, zarządzania nią i monitorowania jej oraz uchylające rozporządzenia Rady (EWG) nr 352/78, (WE) nr 165/94, (WE) nr 2799/98, (WE) nr 814/2000, (WE) nr 1290/2005 i (WE) nr 485/2008. OJ L 347.
Parlament Europejski (2010). Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 5 maja 2010 r. w sprawie ewaluacji i oceny Wspólnotowego planu działań dotyczącego dobrostanu zwierząt na lata 2006–2010 (2009/2202(INI)).
Rada (2007). Dyrektywa Rady 2007/43/WE z dnia 28 czerwca 2007 r. w sprawie ustanowienia minimalnych zasad dotyczących ochrony kurcząt utrzymywanych z przeznaczeniem na produkcję mięsa. OJ L 182.
Rada (1998). Dyrektywa Rady 98/58/WE z dnia 20 lipca 1998 r. dotycząca ochrony zwierząt hodowlanych. OJ L 221.
Rada (WE) (2009). Rozporządzenie Rady (WE) nr 1099/2009 z dnia 24 września 2009 r. w sprawie ochrony zwierząt podczas ich uśmiercania. OJ L 303.
Rada (WE) (2004). Rozporządzenie Rady (WE) nr 1/2005 z dnia 22 grudnia 2004 r. w sprawie ochrony zwierząt podczas transportu i związanych z tym działań oraz zmieniające dyrektywy 64/432/EWG i 93/119/WE oraz rozporządzenie (WE) nr 1255/97. OJ L 3, 5.1.2005.
Radkowska I. (2012). Wpływ pastwiskowego systemu utrzymania na dobrostan krów mlecznych. Wiadomości Zootechniczne, L (1), 3–10.
Rojas-Downing M., Pouyan Nejadhashemi A., Harrigan T., Woznicki A. (2017). Climate change and livestock: Impacts, adaptation, and mitigation. Climate Risk Management, 16, 145–163. https://doi.org/10.1016/j.crm.2017.02.001.
Schultea H.D., Bürger R., Armbrecht L., Gauly M. (2018). Let the cows graze: An empirical investigation on the trade-off between efficiency and farm animal welfare in milk production. Land Use Policy, 79, 375–385. https://doi.org/10.1016/j.landusepol.2018.07.005.
Shibu J., Dollinger J. (2019). Silvopasture: A sustainable livestock production system. Agroforestry Systems, 93, 1–9. https://doi.org/10.1007/s10457-019-00366-8.
Simonin D., Gavinelli A. (2019). The European Union legislation on animal welfare: State of play, enforcement and future activities. W: S. Hild, L. Schweitzer (red.). Animal Welfare: From Science to Law (s. 59–70). Paris: L’Harmattan.
Sorensen J.T., Schrader L. (2019). Labelling as a tool for improving animal welfare – The pig case. Agriculture, 9 (6), 123. https://doi.org/10.3390/agriculture9060123.
Special Eurobarometer 442 (2016). Special Eurobarometer 442: Attitudes of Europeans towards Animal Welfare – March 2016. https://data.europa.eu/data/datasets/s2096_84_4_442_eng?locale=en (dostęp: 15.06.2021).
Tarazona A.M., Broom D.M., Ceballos M.C. (2020). Human relationships with domestic and other animals: One health, one welfare, one biology. Animals, 10 (1), 43. https://doi.org/10.3390/ani10010043.
TFUE (2012). Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Wersja skonsolidowana, Dziennik Urzędowy C 326, 26.10.2012. https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/?uri=CELEX:12012E/TXT (dostęp: 14.10.2021).
Zwolińska J., Żakowska-Biemans S. (2021). Is an animal welfare label enough? Role of farm animal welfare voluntary labelling schemes in the development of sustainable livestock production. Proceedings, 73 (1), 8. Presented at the 1st International Electronic Conference on Animals – Global Sustainability and Animals: Science, Ethics and Policy. https://doi.org/10.3390/IECA2020-08831
.png){kind=link}