Zróżnicowanie dochodów ludności rolniczej między krajami Unii Europejskiej i kierunki ich zmian
DOI:
https://doi.org/10.53098/wir022018/04Słowa kluczowe:
dochody w rolnictwie, mechanizmy wsparcia dochodów, zróżnicowanie dochodów, kraje UEAbstrakt
Dochody ludności decydują o możliwościach zaspokojenia poszczególnych rodzajów jej potrzeb i w efekcie stanowią wyznacznik poziomu jakości życia. Dotyczy to również ludności rolniczej. Celem opracowania jest przedstawienie zróżnicowania dochodów ludności rolniczej między krajami Unii Europejskiej, obserwowanych kierunków zmian w tym zakresie i ocena wpływu na sytuację dochodową w rolnictwie stosowanych mechanizmów wspierania dochodów rolniczych w UE. Wykorzystano dane o sytuacji dochodowej w rolnictwie poszczególnych krajów pochodzące z Eurostatu, Głównego Urzędy Statystycznego, FADN oraz literatury przedmiotu. Analiza obejmuje okres od przystąpieniu Polski do Unii Europejskiej, tj. od pierwszego pełnego roku (2005) do 2015 lub 2016 r., w zależności od dostępnych danych statystycznych. Z przeprowadzonych badań wynika, że Wspólna Polityka Rolna skupia się w dużej mierze na dążeniu do zapewnienia odpowiednich dochodów z działalności rolniczej. Stosowane rozwiązania w zakresie wsparcia dochodów ludności rolniczej w formie dopłat bezpośrednich tylko w pewnym stopniu zapewniają wzrost dochodów w rolnictwie, między innymi ze względu na „drenaż” nadwyżki ekonomicznej z rolnictwa. Z kolei inne stosowane formy wsparcia stanowią przede wszystkim rekompensatę z tytułu zwiększonych kosztów produkcji w gospodarstwach rolnych, ponoszonych m.in. w związku z dostarczanymi dobrami publicznymi. Dodatkowo dochody rolnicze wykazują znaczną zmienność w czasie. Interesujące jest też to, że w tych samych latach w jednych krajach występuje wzrost, natomiast w innych spadek dochodów w rolnictwie. Problem zapewnienia dochodów rolniczych cechujących się małą zmiennością w czasie pozostaje, jak wskazują przeprowadzone analizy, nierozwiązany. W tej sytuacji konieczne wydaje się poszukiwanie dodatkowych źródeł dochodów, a także wprowadzenie systemu ubezpieczeń dochodów rolniczych, w celu łagodzenia skutków wynikających ze zmieniającej się sytuacji produkcyjnej i ekonomicznej w rolnictwie.Bibliografia
Czyżewski A. (2005). Rolnictwo w procesie reprodukcji: Różne wizje dostosowań rynkowych. W: B. Klepacki (red.). Kwestia agrarna w Polsce i na świecie (s. 127–132). Warszawa: Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego.
De Haen M. (1989). Mikro- i makroekonomiczna ocena strategii zmniejszania obciążenia środowiska naturalnego przez rolnictwo. Wykład wygłoszony na Uniwersytecie Hohenheim.
Hergrenes A., Hill B., Lien G. (2001). Income instability among farm households: Evidence from Norway. Farm Management, 11 (1), 37–48.
Hill B. (2012). Farm Incomes, Wealth and Agricultural Policy: Filling the CAP’s Core Information Gap (wyd. 4). Oxfordshire UK: CABI International.
Hill B., Bradley B.D. (2015). Comparison of Farmers Incomes in the EU Member States. Report for European Parliament. DG for International Policies, Policy Department B: Structural and Cohesion Policies. Brussels: European Parliament.
Kłodziński M. (red.) (2008). Wyzwania przed obszarami wiejskimi i rolnictwem w perspektywie lat 2014–2020. Warszawa: Fundacja Klubu 500, Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN.
Niezgoda D. (2009). Zróżnicowanie dochodów w gospodarstwach rolnych oraz jego przyczyny. Zagadnienia Ekonomiki Rolnej, 1, 36–38.
Phimister E., Roberts D., Gilbert A. (2004). The dynamics of farm income: Panel data analysis using the Farm Accounts Survey. Journal of Agricultural Economics, 55 (2), 197–220.
Poczta-Wajda A. (2017). Polityka wspierania rolnictwa a problem deprywacji dochodowej rolników w krajach o różnym poziomie rozwoju. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Rembisz W. (2009). Podstawy rynku rolnego. Warszawa: Wydawnictwo Vizja Press&IT.
Rizov M., Pokrivcak J., Ciaian P. (2013). CAP Subsidies and productivity of the EU farms. Journal of Agricultural Economics, 64 (3), 537–557.
Runowski H. (2014). Kształtowanie się dochodów gospodarstw rolnych w Unii Europejskiej. Prace Naukowe Uniwersytetu Naukowe we Wrocławiu. Agrobiznes: Rozwój agrobiznesu w okresie 10 lat przynależności Polski do Unii Europejskiej, 361, 195–205.
Soliwoda M., Kulawik J., Góral J. (2016). Stabilizacja dochodów rolniczych: Perspektywa międzynarodowa, Unii Europejskiej i Polski. Wieś i Rolnictwo, 3 (172), 41–68.
Vrolijk H., Bont K., Phimister E. (2007). Stabilność dochodów w rolnictwie holenderskim: Analiza zmienności dochodów gospodarstw rolnych w oparciu o dane FADN. Maszynopis.
Zegar J. (2001). Przesłanki i uwarunkowania kształtowania dochodów w rolnictwie (seria Studia i Monografie, 107). Warszawa: Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej – PIB.
