Problem zadłużenia gmin wiejskich na przykładzie województwa wielkopolskiego
DOI:
https://doi.org/10.53098/wir012017/04Słowa kluczowe:
zadłużenie, bezpieczeństwo finansowe, gminy wiejskie, metoda TOPSISAbstrakt
Jednym z czynników rozwoju lokalnego, w tym gmin wiejskich, jest realizacja inwestycji. Na szczeblu lokalnym ciężar finansowy realizacji znacznej ich części, zwłaszcza w zakresie infrastruktury technicznej i społecznej, spoczywa na gminach. Wejście Polski w struktury europejskie oraz możliwość korzystania przez gminy ze środków unijnych, szczególnie w latach 2007–2013, przyczyniło się do ich rozwoju lokalnego, między innymi do wzrostu atrakcyjności rezydencjalnej i inwestycyjnej wielu z nich, ale także do dynamicznego wzrostu poziomu ich zadłużenia, objęło to także gminy wiejskie. Celem artykułu jest ocena poziomu zjawiska zadłużenia gmin na przykładzie gmin wiejskich w województwie wielkopolskim w latach 2007–2014. Badania przeprowadzono na podstawie baz danych publikowanych przez Ministerstwo Finansów (Wskaźniki do oceny sytuacji finansowej JST) oraz Główny Urząd Statystyczny (Bank Danych Lokalnych). W pierwszym etapie badań analizie poddano kształtowanie się poziomu i udziału zadłużenia ogółem w dochodach ogółem, a także obciążenie dochodów ogółem obsługą zadłużenia w gminach wiejskich w województwie wielkopolskim na tle pozostałych typów administracyjnych gmin w latach 2007–2014. W drugim etapie badań wykorzystano metodę TOPSIS do przeprowadzenia syntetycznej oceny poziomu zjawiska zadłużenia tych podmiotów i jego zmian w 2014 r. w relacji do 2007 r. Przeprowadzone badania wykazały, że nie tylko wzrósł ogólny poziom zadłużenia gmin wiejskich w badanym okresie, ale także zmniejszyło się zróżnicowanie tych podmiotów w tym zakresie, choć nadal kształtuje się ono na wysokim poziomie. Wśród najbardziej zadłużonych gmin wiejskich w województwie wielkopolskim dominują te o charakterze typowo rolniczym i niskim poziomie samodzielności finansowej, ale także w grupie tej znajdują się gminy wiejskie reprezentujące typ rezydencjalno-usługowy. Gminy wiejskie o typowo rolniczym charakterze wyróżniał jednocześnie najwyższy wzrost poziomu zjawiska w 2014 r. w relacji do 2007 r.Bibliografia
Bank Danych Lokalnych, Główny Urząd Statystyczny (www.stat.gov.pl/bdl).
Bański J. (2014). Perspektywy rozwoju polskiej wsi – wybrane zagadnienia. Wieś i Rolnictwo, 4 (165), 13−25.
Bieniasz A., Gołaś Z., Łuczak A. (2014). Wielowymiarowa analiza kondycji finansowej gmin wiejskich w Polsce w latach 2007–2011. Wieś i Rolnictwo, 2 (163), 101–121.
Dylewski M. (2014). Zadłużenie JST – problemy nowej perspektywy finansowej UE. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach. Studia Ekonomiczne, 198/14, 125–134.
Dylewski M. (2016). Stabilność finansowa jednostek samorządu terytorialnego u progu nowej perspektywy finansowej Unii Europejskiej. W: Jarmołowicz W. (red.). Gospodarka i finanse wobec wyzwań współczesności (135–147). Poznań: Wydawnictwo Wyższej Szkoły Bankowej w Poznaniu.
Filipiak B. (2011). Finanse samorządowe – nowe wyzwania bieżące i perspektywiczne. Warszawa: Difin.
Hadyński J. (2015). Regionalna konkurencyjność obszarów wiejskich. Poznań: Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodnicznego w Poznaniu.
Heffner K., Klemens B. (red.) (2016). Obszary wiejskie: wiejska przestrzeń i ludność, aktywność społeczna i przedsiębiorczość. Warszawa: Komitet Przestrzennego Zagospodarowania Kraju PAN.
Hellwig Z. (1968). Zastosowanie metody taksonomicznej do typologicznego podziału krajów ze względu na poziom ich rozwoju oraz zasoby i strukturę wykwalifikowanych kadr. Przegląd Statystyczny, 4, 307–326.
Hwang C.L., Yoon K. (1981). Multiple Attribute Decision-Making: Methods and Applications. Berlin: Springer.
Kata R. (2015). Ryzyko finansowe w kontekście zadłużenia jednostek samorządu terytorialnego w Polsce. Optimum. Studia Ekonomiczne, 4 (76), 54–71.
Kozera A., Głowicka-Wołoszyn R., Wysocki F. (2016). Samodzielność finansowa gmin wiejskich w woj. wielkopolskim. Wiadomości Statystyczne, 2, 73–87.
Kozera A., Wysocki F. (2015). Typ funkcjonalny a samodzielność finansowa gmin wiejskich województwa wielkopolskiego. Roczniki Naukowe Stowarzyszenia Ekonomistów Rolnictwa i Agrobiznesu, 17 (6), 133–139.
Poniatowicz M., Salachna M., Perło D. (2010). Efektywne zarządzanie długiem w jednostce samorządu terytorialnego. Warszawa: Oficyna Wolters Kluwer business.
Rabiczko A., Puszko K. (2013). Czy polskim jednostkom samorządu terytorialnego grozi widmo spirali zadłużenia? W: Poniatowicz M. (red.). Finanse samorządu terytorialnego w niestabilnym otoczeniu (s. 77–84). Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku.
Raport o stanie wsi – Polska wieś 2016 (2016). Wilkin J., Nurzyńska I. (red. nauk.). Warszawa: Fundacja na Rzecz Rozwoju Polskiego Rolnictwa, Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Reimann C., Filzmoser P., Garrett R., Dutter R. (2008). Statistical Data Analysis Explained. Applied Environmental Statistics with R. Chichester: John Wiley & Sons, Ltd.
Rosner A., Stanny M. (2016). Monitoring rozwoju obszarów wiejskich – Etap II. Warszawa: Fundacja Europejski Fundusz Rozwoju Wsi i Rolnictwa, Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN.
Surówka K. (2013). Samodzielność finansowa samorządu terytorialnego w Polsce. Warszawa: Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne.
Ustawa z dnia 27 czerwca 2009 roku o finansach publicznych (Dz.U. z 2009 r. Nr 157, poz. 1240).
Waligóra K. (2013). Zadłużenie jednostek samorządu terytorialnego w aspekcie realizacji projektów współfinansowanych ze środków Unii Europejskiej (na przykładzie Białegostoku). W: Poniatowicz M. (red.). Finanse samorządu terytorialnego w niestabilnym otoczeniu (s. 65–76). Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku.
Wskaźniki do oceny sytuacji finansowej jednostek samorządu terytorialnego w latach 2007–2009. Ministerstwo Finansów (http://www.finanse.mf.gov.pl/budzet-panstwa/finanse-samorzadow/opracowania).
Wskaźniki do oceny sytuacji finansowej jednostek samorządu terytorialnego w latach 2009–2011. Ministerstwo Finansów (http://www.finanse.mf.gov.pl/budzet-panstwa/finanse-samorzadow/opracowania).
Wskaźniki do oceny sytuacji finansowej jednostek samorządu terytorialnego w latach 2012–2014. Ministerstwo Finansów (http://www.finanse.mf.gov.pl/budzet-panstwa/finanse-samorzadow/opracowania).
Wysocki F. (2010). Metody taksonomiczne w rozpoznawaniu typów ekonomicznych rolnictwa i obszarów wiejskich. Poznań: Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu.
Wysocki F., Lira J. (2003). Statystyka opisowa. Poznań: Wydawnictwo Akademii Rolniczej im. Augusta Cieszkowskiego.
Zadłużenie sektora finansów publicznych I kw. 2016 (2016). Ministerstwo Finansów, Warszawa, www.finanse.mf.gov.pl [dostęp: 5.10.2016].
Zarębski P. (2015). Typy obszarów wiejskich w Polsce ze względu na poziom rozowju społeczno-gospodarczego i dynamikę przedsiębiorstw. Wieś i Rolnictwo, 3 (168), 63–77.
Zawora J. (2013). Zadłużenie i wynik operacyjny gmin w świetle uwarunkowań prawnych i samorządowych wydatków inwestycyjnych. Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie. Ekonomika i Organizacja Gospodarki Żywnościowej, 103, 41–51.
Zawora J., Zawora P. (2013). Deficyt i zadłużenie samorządów gminnych w świetle ograniczeń ustawowych. Przedsiębiorstwo i Region, 5, 131–139.
