Efektywność polskiego rolnictwa na tle pozostałych krajów Unii Europejskiej

Joanna Baran

doi:10.53098/wir032016/03

Autor

Joanna Baran dr Joanna Baran, Katedra Ekonomiki i Organizacji Przedsiębiorstw, Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, ul. Nowoursynowska 166, 02-787 Warszawa, Polska, joanna_baran@sggw.pl

DOI:

https://doi.org/10.53098/wir032016/03

Słowa kluczowe:

rolnictwo, efektywność, metoda Data Envelopment Analysis, rozwój gospodarczy, Unia Europejska

Abstrakt

W artykule, bazując na metodzie Data Envelopment Analysis (DEA), określono efektywność polskiego rolnictwa na tle 25 krajów UE w 2014 r. Zastosowano model DEA zorientowany na minimalizację nakładów. Do modelu przyjęto jako zmienne: (1) efekt (wartość produkcji rolnej) oraz (4) nakłady (powierzchnia UR, liczba pełnozatrudnionych w rolnictwie, zużycie nawozów, zużycie energii). Stworzono ranking państw pod względem efektywności rolnictwa. Efektywnym sektorem rolnictwa charakteryzowały się: Holandia, Dania, Grecja, Wielka Brytania, Włochy i Belgia. Dla państw, w których rolnictwo uznane zostało za nieefektywne zgodnie z ideą benchmarkingu, zaproponowano zmiany w poziomie nakładów, które mogłyby przyczynić się do poprawy ich efektywności. Efektywność rolnictwa w Polsce wypadła słabo na tle pozostałych członków UE. Przyczyną tej sytuacji mogą być problemy strukturalne, niska wydajność pracy w sektorze rolnym w Polsce oraz ekstensywny charakter produkcji rolniczej. Następnie zbadano, czy istnieje zależność pomiędzy rozwojem gospodarczym poszczególnych krajów – członków UE a poziomem efektywności rolnictwa. W wyniku przeprowadzonych badań stwierdzono, że „stare” kraje UE-15, które charakteryzują się wyższym poziomem rozwoju gospodarczego, mają również wyższą efektywność rolnictwa. Z kolei w krajach, które przystąpiły do UE po 2004 r., zaobserwowano odwrotną zależność: im wyższy rozwój gospodarczy, tym mniejsza efektywność rolnictwa.

Bibliografia

Alene A.D., Manyong V.M., Gockowski J. (2006). The production efficiency of inter croping annual and perennial crops in southern Ethiopia. Agriculture System, 91 (1–2), 51–70. DOI: https://doi.org/10.1016/j.agsy.2006.01.007

Banker R.D., Charnes A., Cooper W.W. (1984). Some models for estimating technical and scale inefficiency in data envelopment analysis. Management Science, 30 (9), 1078–1092. DOI: https://doi.org/10.1287/mnsc.30.9.1078

Bayarsaihan T., Battese G.E., Coelli T. (1997). Productivity of Mongolian Grain Farming. Centre for Efficiency and Productivity Analysis. University of New England, Cepa Working Papers.

Bieńkowski J., Jankowiak J., Dąbrowicz R., Holka M. (2013). Porównanie produkcyjności ogólnej polskiego rolnictwa na tle krajów Unii Europejskiej. Roczniki Naukowe Stowarzyszenie Ekonomistów Rolnictwa i Agrobiznesu, 15 (2), 35–40

Coelli T.J., Prasada Rao D.S., O’Donnell C.J., Battese G.E. (2005). An Introduction to Efficiency and Productivity Analysis. New York: Springer.

Cooper W.W., Seiford L.M., Tone K. (2007). Data Envelopment Analysis. A Comprehensive Text with Models, Applications, References and DEA-Solver Software. New York: Kluwer Academic Publishers. DOI: https://doi.org/10.1007/978-0-387-45283-8

Charnes A., Cooper W.W., Rhodes A. (1978). Measuring the efficiency of decision making units. European Journal of Operational Research, 2 (6), 429–444. DOI: https://doi.org/10.1016/0377-2217(78)90138-8

Czekaj T. (2008). Techniczna efektywność gospodarstw rolnych a skłonność do korzystania ze wsparcia inwestycji środkami publicznymi. Zagadnienia Ekonomiki Rolnej, 3, 31–44.

Debreu G. (1951). The coefficient of recourse utilization. Econometrica, 19 (3), 273–292. DOI: https://doi.org/10.2307/1906814

European Commission (2009). European Competitiveness Report 2008. Brussels.

Encyklopedia ekonomiczno-rolnicza (1984). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne.

Farell M.J. (1957). The measurement of productive efficiency. Journal of the Royal Statistical Society, Series A, 120 (3), 253–281. DOI: https://doi.org/10.2307/2343100

Fried H.O., Lovell C.A.K., Schmidt S.S. (1993). The Measurement of Productive Efficiency Techniques and Applications. New York, Oxford: Oxford University Press. DOI: https://doi.org/10.1093/oso/9780195072181.001.0001

Galanopoulos K., Aggelopoulos S., Kamenidou I., Mattas K. (2006). Assessing the effects of managerial and production practices on the efficiency of commercial pig farming. Agriculture Systems, 88 (2–3), 125–141. DOI: https://doi.org/10.1016/j.agsy.2005.03.002

Guzik B. (2009). Podstawowe modele DEA w badaniu efektywności gospodarczej i społecznej. Poznań: Wydawnictwo UE w Poznaniu.

Helta M., Świtłyk M. (2004). Zastosowanie indeksu produktywności całkowitej Malmquista do pomiaru efektywności nawożenia mineralnego w gospodarce całkowitej Polski w latach 1976–2001. Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu, nr 1015, 277–282.

Helta M., Świtłyk M. (2007). Efektywność produkcji mleka w gospodarstwach należących do Europejskiego Stowarzyszenia Producentów Mleka w 2005 r. Roczniki Nauk Rolniczych, Seria G – Ekonomika Rolnictwa, 93 (2), 80–87. DOI: https://doi.org/10.22630/RNR.2007.93.2.25

Jóźwiak W. (1998). Efektywność gospodarowania w rolnictwie. W: Woś A. (red.), Encyklopedia agrobiznesu (s. 146). Warszawa: Fundacja Innowacja.

Józwiak W. (red.) (2012). Wzmacnianie pozycji polskiego rolnictwa – propozycje wstępne. Warszawa: Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej – Państwowy Instytut Badawczy.

Kalińska J., Wrzeszcz T. (2007). Produktywność polskiego rolnictwa w latach 1998–2006. Roczniki Naukowe SERiA, 9 (1), 209.

Kamerschen D.R., McKenzie R.B., Nardinelli C. (1992). Ekonomia. Gdańsk: Fundacja Gospodarcza NSZZ „Solidarność”.

Kulawik J. (red.) (2008). Analiza efektywności ekonomicznej i finansowej przedsiębiorstw rolnych powstałych na bazie majątku WRSP. Warszawa: Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej – Państwowy Instytut Badawczy.

Latruffe L., Balcombe K., Davidova S., Zawalińska K. (2005). Technical and scale efficiency of crop and livestock farms in Poland: does specialization matter? Agricultural Economics, 32, 281–296. DOI: https://doi.org/10.1111/j.1574-0862.2005.00322.x

Nowak A. (2013). Produktywność rolnictwa polskiego w kontekście jego konkurencyjności. Folia Pomeranae Universitatis Technologiae Stetinensis, Oeconomica, 299 (70), 159–168.

Pawłowska M. (2005). Konkurencja i efektywność na polskim rynku bankowym na tle zmian strukturalnych i technologicznych. Materiały i Studia NBP, nr 192, Warszawa.

Penc J. (1997). Leksykon biznesu. Warszawa: Placet.

Pietrzak M. (2006). Efektywność finansowa spółdzielni mleczarskich – koncepcja oceny. Warszawa: Wydawnictwo SGGW.

Poczta W., Siemiński P. (2010). Konkurencyjność rolnictwa polskiego po przystąpieniu do Unii Europejskiej. Poznań: Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu.

Prasada Rao D.S., Coelli T.J. (1998). Catch-up and convergence in global agricultural productivity, 1980–1995. Centre for Efficiency and Productivity Analysis, Department of Econometrics, University of New England, Cepa Working Papers.

Rajtar J. (1984). Efektywność gospodarowania. W: Encyklopedia ekonomiczno-rolnicza (s. 139). Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne.

Rusielik R., Prochorowicz J. (2007). Porównanie efektywności skali produkcji mleka w wybranych gospodarstwach Europy w 2005 r. Roczniki Nauk Rolniczych, Seria G – Ekonomika Rolnictwa, 94 (1), 29–33. DOI: https://doi.org/10.22630/RNR.2007.94.1.3

Rusielik R., Świtłyk M. (2009). Zmiany efektywności technicznej rolnictwa w Polsce w latach 1998–2006. Roczniki Nauk Rolniczych, Seria G – Ekonomika Rolnictwa, 96 (3), 20–27. DOI: https://doi.org/10.22630/RNR.2009.96.3.29

Sierpińska M., Jachna T. (1997). Ocena przedsiębiorstwa według standardów światowych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.

Stachak S. (2003). Podstawy metodologii nauk ekonomicznych. Warszawa: Wydawnictwo Książka i Wiedza.

Świtłyk M., Ziętara W. (2009). Analiza efektywności produkcji mleka i żywca wołowego. Raport 2009. Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Akademii Rolniczej w Szczecinie.

Woś A. (2001). Konkurencyjność wewnętrzna rolnictwa. Warszawa: Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej – Państwowy Instytut Badawczy.