Czy rozlewające się miasto odmładza podmiejską wieś? Studium podolsztyńskich gmin wiejskich
Słowa kluczowe:
migracje, obszary wiejskie, rozlewanie się miastAbstrakt
Celem artykułu było odnalezienie odpowiedzi na pytanie, czy współczesny proces suburbanizacji, nazywany również rozlewaniem się miast (urban sprawl), poza zmianami w układzie przestrzeni powoduje również inne skutki, a mianowicie zmianę struktury wieku mieszkańców podmiejskich obszarów wiejskich? W tym celu opisano tendencje migracji wewnętrznych w Polsce, a następnie przedstawiono ten proces na przykładzie gmin okalających stolicę woj. warmińsko-mazurskiego – miasto Olsztyn. Do powyższych badań wykorzystano przede wszystkim dane GUS oraz CBOS. Aby dopełnić obraz zjawiska i naszkicować perspektywy na najbliższe lata, badania uzupełniono wynikami badań ankietowych, dzięki którym poznano opinie na temat wsi i plany wobec zmiany miejsca zamieszkania osób zaliczonych do dwóch grup wiekowych: „juniorów” oraz „seniorów”.Bibliografia
Bittner Ch., Sofer M., 2013: Land use changes in the rural-urban fringe: An Israeli case study. Land Use Policy, Nr 33.
Bryant C.R., Russwurm L.H., McLellan A.G., 1982: The city’s countryside. Land and its management in the rural-urban fringe. Longman, London and New York.
Bryant C.R., 1995: The role of local actors in transforming the urban fringe. Journal of Rural Studies, nr 11 (3).
Bukraba-Rylska I., 2010: Migracje zarobkowe ludności wiejskiej: oceny i wyceny zjawiska. [w:] Drogi i rozdroża: Migracje Polaków w Unii Europejskiej po 1 maja 2004 roku – analiza psychologiczno-socjologiczna. H. Grzymała-Moszczyńska i in.(red.). Nomos, Kraków.
Czyżewski A., 1986: Próba rejonizacji procesów urbanizacji wsi w Polsce, Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny Nr 48 (92).
Dojazdy do pracy. Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań 2011, 2014: GUS, Warszawa
Fedyszak-Radziejowska B., 1995: Wieś i jej mieszkańcy – zróżnicowania, postawy i strategie zachowań. Seria Problemy Rozwoju Wsi i Rolnictwa, Instytut Rozwoju Wsi i Rolnictwa PAN, Warszawa.
Frenkel I., 2011: Przemiany demograficzne na wsi w latach 2006–2009. Wieś i Rolnictwo nr 1 (150).
Gant R.L., Robinson G.M., Fazal S., 2011: Land-use change in the “edgelands”: Policies and pressures in London’s rural-urban fringe. Land Use Policy, nr 28.
Gordon P., Richardson H.W., 1997: Alternative Views of Sprawl: Point; are Compact Cities a Desirable Planning Goal? Journal of the American planning Association Nr 63.
Górny A., Kaczmarczyk P., 2003: Uwarunkowania i mechanizmy migracji zarobkowych w świetle wybranych koncepcji teoretycznych. CMR Working Papers, nr 49, Warszawa.
Herer W., Sadowski W., 1975: Migracja z rolnictwa: efekty i koszty. PWE, Warszawa.
Hopfer A., Źróbek S., Źróbek R., 1987: Planistyczne i urządzenioworolne aspekty rozwoju wsi. Wydawnictwo ART, Olsztyn
Iglicka K. 2010: Powroty Polaków po 2004 roku. W pętli pułapki migracji. Wyd. Naukowe Scholar, Warszawa.
Jagielski A., 1977: Geografia ludności. PWN, Warszawa.
Jałowiecki B. 2005: Polskie miasta w procesie metropolizacji. Studia Regionalne i Lokalne, nr 1 (19).
Jałowiecki B., 1972: Miasto i społeczne procesy urbanizacji. PWN, Warszawa–Kraków.
Jażdżewska I. (red.), 2003: Funkcje metropolitalne i ich rola w organizacji przestrzeni: XVI Konwersatorium Wiedzy o Mieście. Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.
Koomen E., Dekkers J.E.C., Van Dijk T., 2007: Open Space Preservation in the Netherlands: Planning, Practice and Prospects. Land Use Policy, Nr 25.
Kusiński W., 1978: Pojęcie i mierniki urbanizacji. Czasopismo Geograficzne nr 4.
Lesińska M., Okólski M. (red.), 2013: Współczesne polskie migracje: strategie – skutki społeczne – reakcja państwa. Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa.
Maik W., 2009: Aglomeracje miejskie w Polsce na przełomie XX i XXI wieku. Problemy rozwoju, przekształceń strukturalnych i funkcjonowania. Zbiór rozpraw.Wydawnictwo Uczelniane Wyższej
Szkoły Gospodarki, Bydgoszcz. Miasta w liczbach 2012. GUS, Warszawa 2014.
Michniewska-Szczepkowska B., 1982: Wpływ miasta Olsztyna na jego zaplecze wiejskie. Kształtowanie się strefy żywicielskiej. Wydawnictwo Pojezierze, Olsztyn.
Migracje wewnętrzne ludności. Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań, 2014: GUS, Warszawa
Mikołajewicz Z., 1972: Urbanizacja wsi w województwie opolskim. Miasto, nr 22 (3).
Mobilność i preferencje migracyjne Polaków, 2011: Fundacja CBOS, Warszawa.
Nelson A.C., 1999: Comparing States with and without Growth Management: Analysis based on Indicators with policy implications. Land Use Policy, nr 16.
Obszary wiejskie w Polsce. 2011: GUS. Warszawa, Olsztyn.
Osterhammel J., 2013: Historia XIX wieku. Przeobrażenia świata.Wydawnictwo Poznańskie, Poznań.
Pietraszek E., 1978: Uwagi o aspektach i wskaźnikach urbanizacji wsi. [w:] Procesy urbanizacji kraju w okresie XXX-lecia polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, J. Turowski (red.). Zakład Narodowy Ossolińskich, Wrocław.
Pohoski M., 1963: Migracje ze wsi do miast: studium wychodźstwa w latach 1945–1957 oparte na wynikach ankiety Instytutu Ekonomiki Rolnej. PWE, Warszawa.
Raport o ekonomicznych stratach i społecznych kosztach niekontrolowanej urbanizacji w Polsce. 2013: Fundacja Rozwoju Demokracji Lokalnej, IGiPZ PAN, Warszawa (http://www.frdl.org.pl, dostęp: 2.07.2015).
Ravenstein E.G., 1885: The Laws of Migration. Journal of the Royal Statistical Society, nr 48.
Rondinelli D.A., 1986: The Urban Transition and Agricultural Development: Implications for International Assistance Policy. Development and Change, vol. 17, nr 2.
Rosner A. (red.), 2007: Zróżnicowanie poziomu rozwoju społeczno-gospodarczego obszarów wiejskich a zróżnicowanie dynamiki przemian. IRWiR PAN, Warszawa.
Rosner A., 2014: Migracje wewnętrzne i ich związek z przestrzennym zróżnicowaniem rozwoju społeczno-gospodarczego wsi. Wieś i Rolnictwo nr 1 (162).
Saraceno E., 1994: Recent trend in rural development and their conceptualization. Journal of Rural Studies nr 10 (4).
Servillo L., Lingua V., 2012: The Innovation of the Italian Planning System: Actors, Path Dependencies, Cultural Contradictions and a Missing Epilogue. European Planning Studies nr 22 (2).
Solga B., 2002: Migracje polsko-niemieckie i ich konsekwencje społeczno-ekonomiczne na obszarach wiejskich Śląska Opolskiego. Stowarzyszenie Instytut Śląski w Opolu, Dom Współpracy Polsko-Niemieckiej, Opole.
Stan i struktura ludności w województwie warmińsko-mazurskim w 2014 r. (raport), http://olsztyn.stat.gov.pl (dostęp: 1.07.2015).
Stasiak A. (red.), 1990: Migracje ze wsi do miast, ze szczególnym uwzględnieniem lat 1979–1985. PWE, Warszawa.
Stockdale A., Catney G., 2014: A Life Course Perspective on Urban-Rural Migration: the Importance of the Local Context. Population, Space and Place nr 20 (1).
Stola D., 2010: Kraj bez wyjścia? Migracje z Polski 1949–1989. IPN i ISP PAN. Warszawa.
Sulima R., 2014: Społeczne wyobrażenia wsi na przełomie XX i XXI wieku. Wieś i Rolnictwo nr 2 (163).
Zysk E., 2013: Funkcja mieszkaniowa na obszarach wiejskich na przykładzie gminy Stawiguda – aspekty społeczne i rynku nieruchomości. [w:] Planowanie rozwoju przestrzeni wiejskiej, K. Kurowska (red.). Urząd Marszałkowski Województwa Warmińsko-Mazurskiego, Olsztyn.
Źróbek S., Źróbek R., 1985: Specyfika działalności urządzenioworolnej na terenach obrzeżnych miast. Prace Naukowe Politechniki Warszawskiej, Zeszyt 26.
Źróbek S., 1994: Metodyka wyboru funkcji użytkowania terenów obrzeżnych miast. Acta Academiae Agriculturae Ac Technicae Olstenensis, Zeszyt nr 24.
Źróbek-Różańska A., Źróbek S., Źróbek R., 2014: Urban Sprawl and the Problems of Changes of Land Use on the Fringe Areas of Towns. International Conference on Environmental Engineering (ICEE) Selected Papers, online Publisher: Vilnius Gediminas Technical University Press Technika, Wilno.
Żechowski Z. 1968: Problemy urbanizacji i miasta na Konferencji Socjologicznej w Wiśle. [w:] Ruch prawniczy, ekonomiczny i socjologiczny: poświęcony nauce i życiu prawnemu i gospodarczemu Rzeczpospolitej Polskiej, Vol. 30.
