Produkcyjne wykorzystanie zasobów ziemi rolnej w gospodarstwach rolnych z uwzględnieniem ich form prawno-organizacyjnych
Słowa kluczowe:
gospodarstwo rolne, gospodarstwo prowadzące działalność rolniczą, forma prawno-organizacyjna gospodarstw rolnych, użytkowanie gruntów rolnych, grunty rolne wykorzystywane do produkcji rolnejAbstrakt
W Polsce po 1989 roku widoczna jest tendencja znacznie szybszego zmniejszania się powierzchni gruntów rolnych w użytkowaniu gospodarstw rolnych niż powierzchni gruntów rolnych ogółem. W latach 1990–2010 liczba gospodarstw zmniejszyła się z 3 834,0 tys. do 2 277,62 tys. (o ponad 1 566 tys.), a powierzchnia gruntów rolnych w ich użytkowaniu z 18,54 mln do 15,5 mln ha (o ponad 3 mln ha). W rezultacie narasta bardzo szybko obszar użytków rolnych niebędących w użytkowaniu gospodarstw rolnych. Jeśli w 1990 roku obszar ten wynosił około 0,27 mln ha, to w 2002 roku już 1,56 mln ha, w 2010 roku – 2,59 mln ha, a w 2013 roku – 3,42 mln ha. W rezultacie, mimo bardzo niewielkiego wzrostu liczby ludności, powierzchnia gruntów rolnych użytkowanych przez gospodarstwa rolne w przeliczeniu na jednego mieszkańca zmniejszyła się odpowiednio z 0,49 do 0,4 ha i 0,38 ha. W wyżej przedstawionej sytuacji, przy tym w warunkach narastającego zapotrzebowania na żywność, bardzo dużego znaczenia nabiera nie tylko problem zahamowania odpływu gruntów rolnych poza gospodarstwa rolne, lecz także problem efektywnego produkcyjnego wykorzystania gruntów rolnych będących w użytkowaniu gospodarstw rolnych.W przedkładanym opracowaniu przedstawiono analizę wpływu formy prawno-organizacyjnej gospodarstw rolnych na skalę produkcyjnego wykorzystania gruntów rolnych będących w ich użytkowaniu. Analizie poddano zmiany w wykorzystaniu gruntów rolnych w latach 2002–2010 na tle lat poprzednich. Podstawą opracowania są dane Powszechnych Spisów Rolnych z lat 1996, 2002 i 2010 oraz literatura przedmiotu badań. Przedstawiono także podstawowe tendencje zmian w skali produkcyjnego wykorzystania użytków rolnych w latach 2010–2013 na podstawie reprezentacyjnego badania gospodarstw rolnych z 2013 roku.Bibliografia
Adamski M., Dzun P., 2013: Gospodarstwa specjalizujące się w chowie zwierząt żywionych paszami objętościowymi. [w:] Zmiany zachodzące w gospodarstwach rolnych w latach 2002–2010, praca zbiorowa wykonana pod kierunkiem prof. dr. hab. W. Józwiaka i prof. dr. hab. W. Ziętary. GUS, Warszawa.
Dzun W., 2011: Zmiany strukturalne w rolnictwie polskim. [w:] Rozwój obszarów wiejskich w Polsce. Diagnozy, strategie, koncepcje polityki, I. Nurzyńska i M. Drygas (red.). IRWiR PAN, Warszawa.
Dzun W., 2012: Zmiany skali wykorzystania zasobów gruntów rolnych w Polsce w procesie zmian systemowych i integracji z Unią Europejską. Zagadnienia Ekonomiki Rolnej, nr 1.
Dzun W., Musiał W., 2013: Zagospodarowanie ziemi rolniczej w Polsce w okresie przed- i poakcesyjnym w ujęciu regionalnym, Wieś i Rolnictwo nr 4.
Dzun W., Dzun P., 2013: Gospodarstwa osób prawnych. [w:] Zmiany zachodzące w gospodarstwach rolnych w latach 2002–2010, praca zbiorowa wykonana pod kierunkiem prof. dr. hab. W. Józwiaka i prof. dr. hab. W. Ziętary. GUS, Warszawa.
Szymańska J., 2012: Gospodarowanie zasobem ziemi w Polsce – aspekty teoretyczne i praktyczne. Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu.
Wilkin J., 2011: Wielofunkcyjność wsi i rolnictwa a rozwój zrównoważony. Wieś i Rolnictwo nr 4.
Wilkin J., 2014: Ziemia rolnicza – dobro wielofunkcyjne. Wieś i Rolnictwo nr 1.
Ważniejsze materiały statystyczne wykorzystane w opracowaniu:
Charakterystyka gospodarstw rolnych w 2013, GUS, Warszawa 2014.
Charakterystyka gospodarstw rolnych, PSR 2010, GUS, Warszawa 2012.
Rocznik Statystyczny Rolnictwa 1998: GUS, Warszawa 1999.
Rolnictwo i Gospodarka Żywnościowa 1986, GUS, Warszawa 1992.
Systematyka i charakterystyka gospodarstw rolnych, PSR 1996, GUS, Warszawa 1998.
Systematyka i charakterystyka gospodarstw rolnych 2002, GUS, Warszawa 2003.
Użytkowanie gruntów, powierzchnia zasiewów i pogłowie zwierząt gospodarskich, PSR 2002, GUS, Warszawa 2003.
Użytkowanie gruntów, PSR 2010, GUS, Warszawa 2011.
Użytkowanie i jakość gruntów, PSR 1996, GUS, Warszawa 1997.
Użytkowanie i jakość gruntów, PSR 2002, GUS, Warszawa 2003.
Zwierzęta gospodarskie, PSR 2002, GUS, Warszawa 2003.
Zwierzęta gospodarskie i wybrane elementy metod produkcji zwierzęcej, PSR 2010, GUS, Warszawa 2011.
