The transformation of Polish rural areas since 1989

Marek Kozak

Autor

Marek Kozak University of Warsaw, EUROREG

Słowa kluczowe:

Polska, obszary wiejskie, polityki rozwoju, petryfikacja strukturalna

Abstrakt

Artykuł ten koncentruje się na czynnikach mających wpływ na zmianę strukturalną polskiego rolnictwa od 1989 roku. Polska była jedynym krajem Europy Środkowo-Wschodniej, w którym przed 1989 rokiem 70% ziemi rolnej było w prywatnych rękach. To nie okazało się czynnikiem prorozwojowym, ponieważ większość z tych gospodarstw (około 70%) produkuje wyłącznie na samozaopatrzenie. W rezultacie znaczne obszary wiejskie (oprócz położonych w pobliżu miast lub uznanych centrów turystycznych) są zależne od nisko produktywnego rolnictwa i wsparcia polityki rolnej. Dziś, po prawie 25 latach transformacji, zmiany strukturalne w rolnictwie (i na wsi) spowalniają wskutek oddziaływania wspólnej i krajowej polityki rolnej. Struktura agrarna, zdominowana przez farmy produkujące na samozaopatrzenie, nie ulega zmianie (średnia wielkość gospodarstwa poniżej 10 hektarów, w niektórych województwach południowo-wschodnich poniżej 5 hektarów). W efekcie obszary wiejskie nadal potrzebują daleko idącej restrukturyzacji i modernizacji struktur gospodarczych.

Bibliografia

Act of 20 April 2004 on the promotion of employment and labour market institutions, (legal status as of 01.01.20112), http://www.psz.praca.gov.pl/main.php?do=ShowPage&nPID=867685&pT=details&sP=CONTENT,objectID,873075, [accessed 4.01.2014].

Batorski D., 2011: Korzystanie z technologii informacyjno-komunikacyjnych. [in:] Diagnoza społeczna 2011. Warunki i jakość życia Polaków, J. Czapiński, T. Panek (eds). Rada Monitoringu Społecznego, Warsaw.

Czapiński J., 2011: Rodzaje wykluczenia społecznego. [in:] Diagnoza społeczna. Warunki i jakość życia Polaków, J. Czapiński, T. Panek (eds). Rada Monitoringu Społecznego, Warsaw.

Danecka M., 2012: Skutki uboczne pomocy społecznej. [in:] Instytucje: konflikty i dysfunkcje, M. Jarosz (ed.). Oficyna Naukowa and ISP PAN, Warsaw.

Gorzelak G., Kozak M.W., 2012: Country Report on Achievements of Cohesion Policy. Poland, Expert evaluation network delivering policy analysis on the performance of Cohesion policy 2007–2013, Year 2 – 2012, APPLICA, ISMERI EUROPA, http://ec.europa.eu/regional_policy/sources/docgener/evaluation/pdf/eval2007/expert_innovation/2012_een_task2_pl.pdf [accessed 12.04.2013].

Frenkel I., 2010: Ludność wiejska. [in:] Polska wieś 2010. Raport o stanie wsi, J. Wilkin, I. Nurzyńska (eds). Wyd. Naukowe Scholar, Warsaw.

GUS, 2013: Obszary wiejskie. Powszechny Spis Rolny 2010. GUS (CSO), Warsaw, Olsztyn.

GUS BDL (2013a), Bank danych lokalnych, http://www.stat.gov.pl/bdl/app/strona.html?p_name=indeks [accessed 16.05.2013].

GUS, 2012a: Statistical yearbook of the regions. GUS (CSO), Warsaw.

GUS, 2012b: Statistical yearbook of agriculture. GUS (CSO), Warsaw.

GUS, 2012c: Production and foreign trade of agricultural products in 2011. http://www.stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/gus/RL_Produkcjl_hande_zagran_produk_rolnymi_r_2011.pdf [accessed 23.04.2013].

GUS 2008: Rocznik demograficzny. GUS (CSO), Warszawa.

GUS 2005: Rocznik statystyczny rolnictwa i obszarów wiejskich 2005. GUS (CSO), Warszawa.

GUS, 2004: Charakterystyka obszarów wiejskich. Urząd Statystyczny w Olsztynie, Olsztyn.

GUS, 2001: Rocznik statystyczny rolnictwa. GUS (CSO), Warsaw.

GUS, 1992a: Rocznik statystyczny. GUS (CSO), Warsaw.

GUS, 1992b: Rolnictwo i gospodarka żywnościowa 1986–1990. GUS (CSO), Warsaw.

Halamska M., 2012: Polityka wobec wsi: dwuznaczność i dysfunkcje. [in:] Instytucje: konflikty i dyskusje, M. Jarosz (ed.). Oficyna Naukowa, Warsaw.

Halamska M., 2011: Wprowadzenie: wieś w wielodyscyplinarnym oglądzie. [in:] Wieś jako przedmiot badań naukowych na początku XXI wieku, M. Halamska (ed.). Wyd. Naukowe Scholar, Warsaw

Halamska M., 2010: Zmiany polskiej wsi. Dynamika dwudziestolecia 1989–2009 i jej regionalne odmiany. [in:] Europejskie wyzwania dla Polski i jej regionów, A. Tucholska (ed.). MRR, Warszawa.

Herbst M., 2012: Edukacja jako czynnik i wynik rozwoju regionalnego. Doświadczenia Polski w perspektywie międzynarodowej. Wyd. Naukowe Scholar, Warsaw.

Jarosz M., 2013: Jedna Polska? Zarys przywilejów. [in:] Polskie bieguny, M. Jarosz (ed.). ISP PAN, Oficyna Naukowa, Warsaw.

Kamińska W., Heffner K. (eds), 2011: Obszary wiejskie. Wielofunkcyjność. Migracje. Nowe wizje rozwoju. Studia CXXXIII, KPZK PAN, Warsaw.

Kozak M.W., 2009: Agritourism and Rural Areas Development, New Problems of Tourism No 2.

Kozak M.W., 2012: Zróżnicowanie regionalne w Polsce na tle Europy i świata. [in:] Bogaci i biedni. Problemy rozwoju społeczeństwa polskiego, Z. Sadowski (ed.). Komitet Prognoz Polska 2000 Plus PAN, Warsaw.

Kozak M.W., 2012a: Współczesne problemy rozwojowe – reakcja instytucjonalna – niespełnione nadzieje? [in:] Instytucje: konflikty i dysfunkcje, M. Jarosz (ed.). Oficyna Naukowa and ISP PAN, Warsaw.

MRR (Ministry of Regional Development), 2011: Raport Polska 2011. Gospodarka – Społeczeństwo – Regiony. MRR, Warsaw.

MRR (Ministry of Regional Development), 2012: Raport strategiczny 2012. MRR, Warsaw.

MRR (Ministry of Regional Development), 2010: Rozwój miast w Polsce. MRR, Warsaw.

MRR (Ministry of Regional Development), 2010a: Krajowa Koncepcja Zagospodarowania Przestrzennego. Council of Ministers, Warsaw.

OECD, 2011: OECD Urban Policy Reviews: Poland 2011. OECD Publishing.

PKW (State Election Committee), wybory2011.pkw.gov.pl, [accessed 20.04.2013].

PZHK [Polish Association of Horse-Breeders], 2012: Sprawozdanie z działalności Polskiego Związku Hodowców Koni w latach 2008–2011. XXVII Walny Zjazd Delegatów Polskiego Związku Hodowców Koni, Maj 2012; http://pzhk.pl/sprawy-zwiazkowe/pzhk/xxvii-walny-zjazd/, [accessed: 24.02.2013].

Rowiński J., 2008: Program Rozwoju obszarów Wiejskich na lata 2007–2013. IERiGŻ, Warsaw.

Stanny M., 2010: Ludność i jej aktywność zawodowa – tendencje zmian na obszarach wiejskich. [in:] Przestrzenne, społeczno-ekonomiczne zróżnicowanie obszarów wiejskich w Polsce, M. Stanny, M. Drygas (eds). IRWiR PAN, Warsaw.

Tarkowska E., 2011: Polska bieda w szerszym kontekście. [in:] Polacy we wspólnej Europie, M. Jarosz (ed.). ISP PAN, Warsaw.

Wilkin J., 2011: Jak zapewnić rozwój wsi w warunkach zmniejszającej się roli rolnictwa? [in:] Wieś jako przedmiot badań naukowych na początku XXI wieku, M. Halamska (ed.). Wyd. Naukowe Scholar, Warsaw.

Zegar J., 2007: Kwestia gospodarstw samozaopatrzeniowych w Polsce. Wieś i Rolnictwo No 2.