Kilka ogólnych uwag na temat mechanizmów koordynacji i ich potencjalnej roli w polityce obszarów wiejskich
DOI:
https://doi.org/10.53098/wir.2018.4.181/07Słowa kluczowe:
mechanizmy koordynacji, polityka państwa, polityczne koszty transakcyjne, polityka obszarów wiejskichAbstrakt
Celem artykułu jest dyskusja (z perspektywy ekonomii kosztów transakcyjnych i teorii systemów) nad ograniczeniami polityki państwa, w tym w szczególności polityki rolnej – ukierunkowanej na interwencję w transakcje pomiędzy agentami ekonomicznymi. Ramy koncepcyjne analizy bazują na rozróżnieniu idealnych typów koordynacji (konkurencja, sterowanie hierarchiczne, wartości/normy i poziome procesy samouzgadniania) oraz rzeczywistych rozwiązań instytucjonalnych. Te ostatnie mogą bazować głównie na jednym z idealnych typów lub być kompozycją tych mechanizmów. Polityka rolna powinna rozwiązywać problemy obszarów wiejskich, które nie mogą być rozstrzygnięte wyłącznie w oparciu o system rynkowy. Jednakże należy pamiętać, że polityka państwa – analogiczne do rynku – jest również trapiona własnymi zawodnościami. Dotyczy to, w szczególności, rozbudowanych, uniwersalnie aplikowanych polityk, wdrażanych odgórnie – w oparciu o mechanizm hierarchicznego sterowania. W takim przypadku zawodności rynku mogą być ograniczone (i wskutek tego rynkowe koszty transakcyjne), ale, z drugiej strony, polityczne koszty transakcyjne (zarówno zmienne, jak i stałe) mogą być olbrzymie. Główny wniosek z rozważań przeprowadzonych w artykule to spodziewana zależność, przewidująca, że koszty obu kategorii kosztów transakcyjnych (rynkowych i politycznych) traktowanych łącznie będą prawdopodobnie najniższe w przypadku polityki rolnej będącej mieszanką różnych mechanizmów koordynacji, a nie – wyłącznie kontroli hierarchicznej. Wniosek ten jest zgodny z ewolucją polityki rolnej w kierunku paradygmatu Rural Policy 3.0, rekomendowanego przez OECD. Paradygmat ten zasadniczo bazuje na silniejszej decentralizacji, doskonaleniu współpracy administracji centralnej z administracją terenową (publiczną i samorządową), a także na zaangażowaniu organizacji trzeciego sektora (NGOs) i prywatnych przedsiębiorstw.
Bibliografia
Arrow K.J. (1969). The organization of economic activity: Issues pertinent to the choice of market versus non-market allocations. In: Analysis and Evaluation of Public Expenditures: The PPP System, Vol. 1 (pp. 47–64). U.S. Joint Economic Committee, 91st Congress, 1st Session, Washington D.C.: U.S. Government Printing Office, republished on http://down.cenet.org.cn/upfile/34/20041225171325114.pdf.
Arrow K.J. (1974). Limits of Organization. New York: W. W. Norton & Company.
Ashby W.R. (1956). An Introduction to Cybernetics. London: Chapman & Hall.
Ashby W.R. (1958). Requisite variety and its implications for the control of complex systems. Cybernetica, 1(2), 83–99, republished on http://pespmc1.vub.ac.be/books/AshbyReqVar.pdf
Axelrod R. (2006). The Evolution of Cooperation. New York: Basic Books.
Blaug M. (1996). Economic Theory in Retrospect. Cambridge: Cambridge University Press.
Chandler A.D. (1990). Strategy and Structure: Chapters in the History of the American Industrial Enterprise. Cambridge: The MIT Press.
Coase R.H. (1937). The nature of the firm. Economica, 4 (16), 386–405.
Coase R.H. (1960). The problem of social cost. The Journal of Law & Economics, 3, 1–44.
Commons J.R. (1931). Institutional Economics. The American Economic Review, 21 (4), 648–657.
Cooper D.J. (1997). Barometric price leadership. International Journal of Industrial Organization, 15 (3), 301–325.
CPB Netherlands Bureau for Economic Policy Analysis (1997). Challenging Neighbours: Rethinking German and Dutch Economic Institution. CPB Netherlands Bureau for Economic Policy Analysis, Den Haag. Berlin: Springer.
Czyżewski A., Kułyk P. (2013). Kwestia rolna w teorii wyboru publicznego. Roczniki Naukowe Ekonomii Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich, 100 (3), 7–18.
Dunbar R. (2014). Human Evolution. London: Penguin Books.
Fama E.F, Jensen M.C. (1983a). Separation of ownership and control. The Journal of Law and Economics, 26 (2), 301–325.
Fama E.F, Jensen M.C. (1983b), Agency problem and residual claims. The Journal of Law and Economics, 26 (2), 327–349.
Fehr E., Fischbacher U. (2003). The nature of human altruism. Nature, 425 (23), 785–791.
Furubotn E.G., Richter R. (2011). Institutions and Economic Theory: The Contribution of the New Institutional Economics. Ann Arbor: The University of Michigan Press.
Government of Poland (2017). Strategy for Responsible Development. Warsaw: Ministry of Infrastructure and Development.
Gruszecki T. (2002). Współczesne teorie przedsiębiorstwa. Warsaw: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Handy C. (1995). The Empty Raincoat: Making Sense of the Future. London: Random House Business Books.
Hayek F.A. (1945). The use of knowledge in society. The American Economic Review, 35 (4), 519–530.
Hennart J.-F. (2008). Transaction costs perspectives on inter-organizational relations. In: S. Cropper, Ch. Huxham, M. Ebers, P.S. Ring (eds.), The Oxford Handbook of Inter-Organizational Relations (pp. 339–365). Oxford: Oxford University Press.
Jensen M.C. (1998). Introduction. In: M.C. Jensen (ed.), Foundations of Organizational Strategy (pp. 1–7). Cambridge: Harvard University Press.
Kornai J. (1971). Anti-Equilibrium. On Economic Systems Theory and the Tasks of Research. Amsterdam: North-Holland.
Maasdorp C.H. (2004). Structure, Wellspring or Content: A conceptual analysis of the notion of Tacit Knowledge in Knowledge Management Theory. MA Thesis. Stellenbosch University, Faculty of Arts and Social Sciences, Department of Information Science. Stellenbosch: Stellenbosch University. http://scholar.sun.ac.za/handle/10019.1/50109.
Majewski E., Malak-Rawlikowska A. (2018). Scenariusze Wspólnej Polityki Rolnej. Zagadnienia Ekonomiki Rolnej, 1, 9–38.
Menard C. (2017). Organization and governance in the agrifood sector: How can we capture their variety? Agribusiness, 34, 142–160.
Milgrom P., Roberts J. (1992). Economics, Organization and Management. Englewood Cliffs (N.J.): Prentice-Hall.
Niedzielski E. (2015). Funkcje obszarów wiejskich i ich rozwój. Zagadnienia Ekonomiki Rolnej, 2, 84–93.
Nowak M.A. (2006). Five rules for the evolution of cooperation. Science, 314, 1560–1563.
OECD (Organisation for Economic Co-operation and Development) (2018). OECD Rural Policy Reviews: Poland 2018. Paris: OECD Publishing.
Ouchi W.G. (1979). A conceptual framework for the design of organizational control mechanism. Management Science, 25 (9), 833–848.
Ouchi W.G. (1980). Markets, bureaucracies, and clans. Administrative Science Quarterly, 25, 129–141.
Ouchi W.G., Price R.L. (1978). Hierarchies and Clans: A New Perspective on Organizational Development. Graduate School of Business, Stanford University, Research Paper, 466. Stanford University: Redwood City.
Powell W.W. (1990). Neither market nor hierarchy: Network forms of organization. Research in Organizational Behavior, 12, 295–336.
Quadragesimo Anno (1931). Encyclical of Pope Pius XI. Rome: 15th May 1931 http://w2.vatican.va/content/pius-xi/en/encyclicals/documents/hf_p-xi_enc_19310515_quadra-gesimo-anno.html.
Sexton R.J. (1990). Imperfect competition in agricultural markets and the role of cooperatives: A spatial analysis. American Journal of Agricultural Economics, 72 (3), 709–720.
Stiglitz J.E. (1987). Some theoretical aspects of agricultural policy. Research Observer, 2 (1), 43–60.
Stiglitz J.E. (2000). Economics of the Public Sector. 3rd Edition. New York: W. W. Norton & Company.
Tönnies F. (1999). Community and Society. London: Routledge.
Wieliczko B. (2013). Wspólna polityka rolna w latach 2014–2020: Oodpowiedź na niesprawność rynku czy wyraz niesprawności państwa. Roczniki Naukowe Ekonomii Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich, 100 (3), 19–28.
Wilkin J. (2009). Ekonomia polityczna reform Wspólnej Polityki Rolnej. Gospodarka Narodowa, 1–2, 1–25.
Wilkin J. (2012). Pogoń za rentą za pomocą mechanizmów politycznych. In: J. Wilkin (ed.), Teoria wyboru publicznego: Główne nurty i zastosowania (pp. 221–237.) Warsaw: Scholar Publishing.
Williamson O.E. (1970). Corporate Control and Business Behavior: An Inquiry into the Effects of Organization Form on Enterprise Behavior. Prentice-Hall International Series in Management. Englewood Cliffs (N.J.): Prentice-Hall.
Williamson O.E. (1983). Markets and Hierarchies: Analysis and Antitrust Implications. New York: The Free Press.
Williamson O.E. (1985). The Economic Institutions of Capitalism. New York: The Free Press.
Williamson O.E. (1991). Comparative economic organization: The analysis of discrete structural alternatives. Administrative Science Quarterly, 36(2), 269–296.
Williamson O.E. (2000). The new institutional economics: Taking stock, looking ahead. Journal of Economic Literature, 38, 595–613.
Zawojska A. (2011). Pogoń za rentą i lobbing we Wspólnej Polityce Rolnej Unii Europejskiej. Roczniki Nauk Rolniczych, Seria G, 98 (3), 63–72.
