Kilka ogólnych uwag na temat mechanizmów koordynacji i ich potencjalnej roli w polityce obszarów wiejskich
DOI:
https://doi.org/10.53098/wir042018/07Słowa kluczowe:
mechanizmy koordynacji, polityka państwa, polityczne koszty transakcyjne, polityka obszarów wiejskichAbstrakt
Celem artykułu jest dyskusja (z perspektywy ekonomii kosztów transakcyjnych i teorii systemów) nad ograniczeniami polityki państwa, w tym w szczególności polityki rolnej – ukierunkowanej na interwencję w transakcje pomiędzy agentami ekonomicznymi. Ramy koncepcyjne analizy bazują na rozróżnieniu idealnych typów koordynacji (konkurencja, sterowanie hierarchiczne, wartości/normy i poziome procesy samouzgadniania) oraz rzeczywistych rozwiązań instytucjonalnych. Te ostatnie mogą bazować głównie na jednym z idealnych typów lub być kompozycją tych mechanizmów. Polityka rolna powinna rozwiązywać problemy obszarów wiejskich, które nie mogą być rozstrzygnięte wyłącznie w oparciu o system rynkowy. Jednakże należy pamiętać, że polityka państwa – analogiczne do rynku – jest również trapiona własnymi zawodnościami. Dotyczy to, w szczególności, rozbudowanych, uniwersalnie aplikowanych polityk, wdrażanych odgórnie – w oparciu o mechanizm hierarchicznego sterowania. W takim przypadku zawodności rynku mogą być ograniczone (i wskutek tego rynkowe koszty transakcyjne), ale, z drugiej strony, polityczne koszty transakcyjne (zarówno zmienne, jak i stałe) mogą być olbrzymie. Główny wniosek z rozważań przeprowadzonych w artykule to spodziewana zależność, przewidująca, że koszty obu kategorii kosztów transakcyjnych (rynkowych i politycznych) traktowanych łącznie będą prawdopodobnie najniższe w przypadku polityki rolnej będącej mieszanką różnych mechanizmów koordynacji, a nie – wyłącznie kontroli hierarchicznej. Wniosek ten jest zgodny z ewolucją polityki rolnej w kierunku paradygmatu Rural Policy 3.0, rekomendowanego przez OECD. Paradygmat ten zasadniczo bazuje na silniejszej decentralizacji, doskonaleniu współpracy administracji centralnej z administracją terenową (publiczną i samorządową), a także na zaangażowaniu organizacji trzeciego sektora (NGOs) i prywatnych przedsiębiorstw.
Bibliografia
Arrow K.J. (1969). The organization of economic activity: Issues pertinent to the choice of market versus non-market allocations. In: Analysis and Evaluation of Public Expenditures: The PPP System, Vol. 1 (pp. 47–64). U.S. Joint Economic Committee, 91st Congress, 1st Session, Washington D.C.: U.S. Government Printing Office, republished on http://down.cenet.org.cn/upfile/34/20041225171325114.pdf.
Arrow K.J. (1974). Limits of Organization. New York: W. W. Norton & Company.
Ashby W.R. (1956). An Introduction to Cybernetics. London: Chapman & Hall. DOI: https://doi.org/10.5962/bhl.title.5851
Ashby W.R. (1958). Requisite variety and its implications for the control of complex systems. Cybernetica, 1(2), 83–99, republished on http://pespmc1.vub.ac.be/books/AshbyReqVar.pdf
Axelrod R. (2006). The Evolution of Cooperation. New York: Basic Books. DOI: https://doi.org/10.1073/pnas.0606053103
Blaug M. (1996). Economic Theory in Retrospect. Cambridge: Cambridge University Press. DOI: https://doi.org/10.1017/CBO9780511805639
Chandler A.D. (1990). Strategy and Structure: Chapters in the History of the American Industrial Enterprise. Cambridge: The MIT Press.
Coase R.H. (1937). The nature of the firm. Economica, 4 (16), 386–405. DOI: https://doi.org/10.1111/j.1468-0335.1937.tb00002.x
Coase R.H. (1960). The problem of social cost. The Journal of Law & Economics, 3, 1–44. DOI: https://doi.org/10.1086/466560
Commons J.R. (1931). Institutional Economics. The American Economic Review, 21 (4), 648–657.
Cooper D.J. (1997). Barometric price leadership. International Journal of Industrial Organization, 15 (3), 301–325. DOI: https://doi.org/10.1016/0167-7187(95)01005-X
CPB Netherlands Bureau for Economic Policy Analysis (1997). Challenging Neighbours: Rethinking German and Dutch Economic Institution. CPB Netherlands Bureau for Economic Policy Analysis, Den Haag. Berlin: Springer.
Czyżewski A., Kułyk P. (2013). Kwestia rolna w teorii wyboru publicznego. Roczniki Naukowe Ekonomii Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich, 100 (3), 7–18. DOI: https://doi.org/10.22630/RNR.2013.100.3.32
Dunbar R. (2014). Human Evolution. London: Penguin Books.
Fama E.F, Jensen M.C. (1983a). Separation of ownership and control. The Journal of Law and Economics, 26 (2), 301–325. DOI: https://doi.org/10.1086/467037
Fama E.F, Jensen M.C. (1983b), Agency problem and residual claims. The Journal of Law and Economics, 26 (2), 327–349. DOI: https://doi.org/10.1086/467038
Fehr E., Fischbacher U. (2003). The nature of human altruism. Nature, 425 (23), 785–791. DOI: https://doi.org/10.1038/nature02043
Furubotn E.G., Richter R. (2011). Institutions and Economic Theory: The Contribution of the New Institutional Economics. Ann Arbor: The University of Michigan Press.
Government of Poland (2017). Strategy for Responsible Development. Warsaw: Ministry of Infrastructure and Development.
Gruszecki T. (2002). Współczesne teorie przedsiębiorstwa. Warsaw: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Handy C. (1995). The Empty Raincoat: Making Sense of the Future. London: Random House Business Books.
Hayek F.A. (1945). The use of knowledge in society. The American Economic Review, 35 (4), 519–530.
Hennart J.-F. (2008). Transaction costs perspectives on inter-organizational relations. In: S. Cropper, Ch. Huxham, M. Ebers, P.S. Ring (eds.), The Oxford Handbook of Inter-Organizational Relations (pp. 339–365). Oxford: Oxford University Press. DOI: https://doi.org/10.1093/oxfordhb/9780199282944.003.0013
Jensen M.C. (1998). Introduction. In: M.C. Jensen (ed.), Foundations of Organizational Strategy (pp. 1–7). Cambridge: Harvard University Press.
Kornai J. (1971). Anti-Equilibrium. On Economic Systems Theory and the Tasks of Research. Amsterdam: North-Holland.
Maasdorp C.H. (2004). Structure, Wellspring or Content: A conceptual analysis of the notion of Tacit Knowledge in Knowledge Management Theory. MA Thesis. Stellenbosch University, Faculty of Arts and Social Sciences, Department of Information Science. Stellenbosch: Stellenbosch University. http://scholar.sun.ac.za/handle/10019.1/50109.
Majewski E., Malak-Rawlikowska A. (2018). Scenariusze Wspólnej Polityki Rolnej. Zagadnienia Ekonomiki Rolnej, 1, 9–38. DOI: https://doi.org/10.30858/zer/89613
Menard C. (2017). Organization and governance in the agrifood sector: How can we capture their variety? Agribusiness, 34, 142–160. DOI: https://doi.org/10.1002/agr.21539
Milgrom P., Roberts J. (1992). Economics, Organization and Management. Englewood Cliffs (N.J.): Prentice-Hall.
Niedzielski E. (2015). Funkcje obszarów wiejskich i ich rozwój. Zagadnienia Ekonomiki Rolnej, 2, 84–93. DOI: https://doi.org/10.5604/00441600.1152187
Nowak M.A. (2006). Five rules for the evolution of cooperation. Science, 314, 1560–1563. DOI: https://doi.org/10.1126/science.1133755
OECD (Organisation for Economic Co-operation and Development) (2018). OECD Rural Policy Reviews: Poland 2018. Paris: OECD Publishing.
Ouchi W.G. (1979). A conceptual framework for the design of organizational control mechanism. Management Science, 25 (9), 833–848. DOI: https://doi.org/10.1287/mnsc.25.9.833
Ouchi W.G. (1980). Markets, bureaucracies, and clans. Administrative Science Quarterly, 25, 129–141. DOI: https://doi.org/10.2307/2392231
Ouchi W.G., Price R.L. (1978). Hierarchies and Clans: A New Perspective on Organizational Development. Graduate School of Business, Stanford University, Research Paper, 466. Stanford University: Redwood City.
Powell W.W. (1990). Neither market nor hierarchy: Network forms of organization. Research in Organizational Behavior, 12, 295–336.
Quadragesimo Anno (1931). Encyclical of Pope Pius XI. Rome: 15th May 1931 http://w2.vatican.va/content/pius-xi/en/encyclicals/documents/hf_p-xi_enc_19310515_quadra-gesimo-anno.html.
Sexton R.J. (1990). Imperfect competition in agricultural markets and the role of cooperatives: A spatial analysis. American Journal of Agricultural Economics, 72 (3), 709–720. DOI: https://doi.org/10.2307/1243041
Stiglitz J.E. (1987). Some theoretical aspects of agricultural policy. Research Observer, 2 (1), 43–60. DOI: https://doi.org/10.1093/wbro/2.1.43
Stiglitz J.E. (2000). Economics of the Public Sector. 3rd Edition. New York: W. W. Norton & Company.
Tönnies F. (1999). Community and Society. London: Routledge.
Wieliczko B. (2013). Wspólna polityka rolna w latach 2014–2020: Oodpowiedź na niesprawność rynku czy wyraz niesprawności państwa. Roczniki Naukowe Ekonomii Rolnictwa i Rozwoju Obszarów Wiejskich, 100 (3), 19–28. DOI: https://doi.org/10.22630/RNR.2013.100.3.33
Wilkin J. (2009). Ekonomia polityczna reform Wspólnej Polityki Rolnej. Gospodarka Narodowa, 1–2, 1–25. DOI: https://doi.org/10.33119/GN/101222
Wilkin J. (2012). Pogoń za rentą za pomocą mechanizmów politycznych. In: J. Wilkin (ed.), Teoria wyboru publicznego: Główne nurty i zastosowania (pp. 221–237.) Warsaw: Scholar Publishing.
Williamson O.E. (1970). Corporate Control and Business Behavior: An Inquiry into the Effects of Organization Form on Enterprise Behavior. Prentice-Hall International Series in Management. Englewood Cliffs (N.J.): Prentice-Hall.
Williamson O.E. (1983). Markets and Hierarchies: Analysis and Antitrust Implications. New York: The Free Press.
Williamson O.E. (1985). The Economic Institutions of Capitalism. New York: The Free Press.
Williamson O.E. (1991). Comparative economic organization: The analysis of discrete structural alternatives. Administrative Science Quarterly, 36(2), 269–296. DOI: https://doi.org/10.2307/2393356
Williamson O.E. (2000). The new institutional economics: Taking stock, looking ahead. Journal of Economic Literature, 38, 595–613. DOI: https://doi.org/10.1257/jel.38.3.595
Zawojska A. (2011). Pogoń za rentą i lobbing we Wspólnej Polityce Rolnej Unii Europejskiej. Roczniki Nauk Rolniczych, Seria G, 98 (3), 63–72. DOI: https://doi.org/10.22630/RNR.2011.98.3.29
