Zmiany strukturalne w chowie krów i produkcji mleka w Polsce w latach 1990-2010

Autor

  • Piotr Dzun Autor jest pracownikiem Benefia TU SA VIG w Warszawie

DOI:

https://doi.org/10.53098/wir.2012.2.155/06

Słowa kluczowe:

gospodarstwa utrzymujące krowy, pogłowie krów, produkcja mleka, struktura gospodarstw utrzymujących krowy i pogłowia krów, koncentracja i modernizacja w chowie krów, regionalne zróżnicowanie

Abstrakt

W artykule zaprezentowano zmiany w chowie krów i produkcji mleka w latach 1990‒2010 z wyodrębnieniem okresu intensywnych przemian systemowych oraz okresu przedakcesyjnego i poakcesyjnego. Analizę oparto na danych GUS, a w szczególności danych z powszechnych spisów rolnych. Przeprowadzona analiza wskazuje, że w analizowanym okresie nastąpił bardzo duży spadek liczby gospodarstw utrzymujących krowy oraz liczby samych krów. Jednak dynamika tych procesów była znacząco zróżnicowana w analizowanych okresach. W okresie intensywnych przemian systemowych (1990‒1995) spadek liczby krów był większy niż spadek liczby gospodarstw utrzymujących krowy. W okresie tym uwidocznił się proces dekoncentracji w chowie krów oraz regres w doskonaleniu stada krów. Poczynając od połowy lat 90. spadek liczby gospodarstw jest zdecydowanie większy niż spadek liczby krów. Chów krów przesuwa się do gospodarstw większych obszarowo. W strukturze krajowego stada krów wyraźnie zwiększa się udział krów stadach 10 sztuk i więcej. Zarysowuje się wyraźnie proces koncentracji i specjalizacji. Średnie stado krów wzrasta z 2,6 do 5,9 sztuk. Wyraźnie poprawia się działalność gospodarstw w zakresie modernizacji chowu krów i produkcji mleka oraz w doskonaleniu stada krów, co skutkuje wyraźną poprawą mleczności krów i jakości mleka. Siłą napędową tych procesów jest coraz większa konkurencja na rynku mleka i rosnące wymagania zakładów mleczarskich. Jednak w dalszym ciągu poziom specjalizacji i koncentracji chowu krów w Polsce i ich wydajności mlecznej jest znacznie niższy niż w krajach UE, z którymi konkurujemy na rynku mleka. W najbliższych latach utrzyma się dualny rozwój zbiorowości gospodarstw utrzymujących krowy mleczne. W grupie gospodarstw towarowych będzie nasilać się proces specjalizacji i koncentracji chowu krów, prowadzący do szybkiego zmniejszania się udziału gospodarstw utrzymujących do 20 krów. Natomiast gospodarstwa nietowarowe, utrzymujące małe stada, będą przede wszystkim wycofywać się z tego kierunku produkcji lub ograniczać go do potrzeb własnej rodziny i ewentualnie bezpośredniej sprzedaży lokalnej. Dynamikę zmniejszania się liczby tych gospodarstw w mniejszym stopniu wyznaczać będą warunki ekonomiczne, a w większym kulturowe i demograficzne

Bibliografia

Dzun P., 2011: Dynamika zmian w chowie i hodowli krów a wielkość obszarowa gospodarstw rolnych. Roczniki Naukowe „SERiA” XIII, 8: 52–61.

Parzonko A., 2010: Rozwój czy zaniechanie produkcji w przeciętnych polskich gospodarstwach mlecznych – rozważania modelowe. Roczniki Nauk Rolniczych G, „Ekonomika Rolnictwa” 97, 4: 157–171. DOI: https://doi.org/10.22630/RNR.2010.97.4.73

Kasztelan P., 2010: Rozwój gospodarstw mlecznych w warunkach kwotowania produkcji. Roczniki Nauk Rolniczych G, „Ekonomika Rolnictwa” 97, 1: 86–94. DOI: https://doi.org/10.22630/RNR.2010.97.4.66

Pietrzak M., 2005: Sektor mleczarski w Polsce i u najbliższych sąsiadów po przystąpieniu do Unii Europejskiej. IERiGŻ-PIB, Warszawa.

Popyt na żywność, stan i perspektywy, 2011. IERiGŻ-PIB, ARR, MRiRW, Warszawa.

Produkcja, koszty i dochody z wybranych produktów rolniczych w latach 2009–2010 (wyniki rachunku symulacyjnego), 2011. IERiGŻ-PIB, Warszawa.

Rynek mleka, stan i perspektywy, 2010. IERiGŻ-PIB, ARR, MRiRW, Warszawa.

Seremak-Bulge J., Horeszko K., 2005: Zmiany krajowej podaży mleka i jego przetworów. W: Rozwój rynku mleczarskiego i zmiany w jego funkcjonowaniu w latach 1990–2005. IERiGŻ-PIB, Warszawa.

Seremak-Bulge J., Pieniążek K., 2005: Zmiany struktur produkcyjnych. W: Rozwój rynku mleczarskiego i zmiany w jego funkcjonowaniu w latach 1990–2005. IERiGŻ-PIB, Warszawa.

Seremak-Bulge J., Horeszko K., Zalewski A., 2006: Regionalne zróżnicowanie mleczarstwa. IERiGŻ-PIB, Warszawa.

Świtłyk M., Wilczyński A., 2012: Sytuacja ekonomiczna gospodarstw mlecznych po likwidacji systemu kwotowania produkcji mleka. „Wieś i Rolnictwo” 1: 85–98.

Wilczyński A., 2010: Makroekonomiczne uwarunkowania produkcji mleka w Unii Europejskiej do 2020 r. Zeszyty Naukowe SGGW „Ekonomika i Organizacja Gospodarki Żywnościowej” 84: 77–86. DOI: https://doi.org/10.22630/EIOGZ.2010.84.65

Zalewski A, 2000: Gospodarka mleczarska a rynek. IERiGŻ-PIB, Warszawa.

Ziętara W., 2004: Ekonomika produkcji mleka w Polsce. „Zagadnienia Doradztwa Rolniczego” 3: 63–76.

Ziętara W., 2009: Tendencje zmian w produkcji mleka w Polsce. Roczniki Nauk Rolniczych G, „Ekonomika Rolnictwa” 94, 1: 80–94. DOI: https://doi.org/10.22630/RNR.2008.94.2.26

Ziętara W., 2010: Stan i kierunki rozwoju gospodarstw nastawionych na produkcję mleka w Polsce. Roczniki Naukowe „SERiA” XII, 3: 432–437.

PUBLIKACJE STATYSTYCZNE GUS

Cele i kierunki produkcji w gospodarstwach rolnych a użytkowanie gruntów, powierzchnia zasiewów i pogłowie zwierząt gospodarskich, PSR 1996, 1998. GUS, Warszawa.

Charakterystyka gospodarstw rolnych w 2002 r., PSR 2002, 2006. GUS, Warszawa.

Charakterystyka gospodarstw rolnych w 2005 r., 2006. GUS, Warszawa.

Charakterystyka gospodarstw rolnych w 2007 r., 2008. GUS, Warszawa.

Ciągniki, maszyny rolnicze i inne środki transportowe, PSR 1996, 1997. GUS, Warszawa.

Raport z wyników, PSR 2010, 2011. GUS Warszawa.

Rocznik Statystyczny Rolnictwa 1993, 1994. GUS Warszawa.

Rocznik Statystyczny Rolnictwa 1998, 1999. GUS Warszawa.

Rocznik Statystyczny Rolnictwa 2001, 2002. GUS, Warszawa.

Rocznik Statystyczny Rolnictwa i Obszarów Wiejskich 2007, 2007. GUS, Warszawa.

Rocznik Statystyczny Rolnictwa i obszarów wiejskich 2008, 2008.GUS, Warszawa.

Rocznik Statystyczny Rolnictwa 2009, 2009. GUS Warszawa.

Rocznik Statystyczny Rolnictwa 2010, 2010. GUS Warszawa.

Rolnictwo i gospodarka żywnościowa 1986–1990, 1992. GUS, Warszawa.

Systematyka i charakterystyka gospodarstw rolnych 1996, 1998. GUS, Warszawa.

Systematyka i charakterystyka gospodarstw rolnych 2002, 2003. GUS, Warszawa.

Środki produkcji w rolnictwie, PSR 2010, 2011. GUS, Warszawa.

Użytkowanie gruntów, powierzchnia zasiewów i zwierzęta gospodarskie. Wyniki Spisu Rolniczego 1990, 1990. GUS, Warszawa.

Użytkowanie gruntów, powierzchnia zasiewów i pogłowie zwierząt gospodarskich, PSR 2002, 2003. GUS, Warszawa.

Zwierzęta gospodarskie, PSR 1996, 1997. GUS, Warszawa.

Zwierzęta gospodarskie, PSR 2002, 2003. GUS, Warszawa.

Zwierzęta gospodarskie i wybrane elementy metod produkcji zwierzęcej, PSR 2010, 2011. GUS, Warszawa.

Pobrania

Liczba pobrań artykułu

76

Strony

97-115

Jak cytować

Dzun, P. (2012) „Zmiany strukturalne w chowie krów i produkcji mleka w Polsce w latach 1990-2010”, Wieś i Rolnictwo. Warszawa, PL, (2 (155), s. 97–115. doi: 10.53098/wir.2012.2.155/06.

Numer

Dział

MATERIAŁY Z BADAŃ