Instytucjonalne uwarunkowania sprzedaży bezpośredniej żywności w Polsce

Abstrakt

Zmiany prawne wprowadzone w Polsce w latach 2016–2017 umożliwiły rolnikom legalną sprzedaż bezpośrednią własnych produktów żywnościowych w stanie zarówno nieprzetworzonym, jak i przetworzonym. Krótkie łańcuchy dystrybucji żywności są obecne i popularne w wielu krajach Unii Europejskiej i przyczyniają się do kreowania marek narodowych żywności. Pełnią one również pewną funkcję w implementacji założeń rozwoju zrównoważonego, przynosząc przychód rolnikom, konsumentom jakościowo dobre towary, zbliżając ludzi, co prowadzi do wzmocnienia kapitału społecznego, angażując instytucje publiczne w proces promocji lokalności, wspomagając komunikację pomiędzy obszarami miejskimi i wiejskimi, a w ramach elementu środowiskowego, jak wskazują europejskie badania, upowszechniając uprawy ekologiczne oraz zmniejszając ślad węglowy. Cele badawcze artykułu to: zdefiniowanie zjawiska sprzedaży bezpośredniej w kontekście koncepcji założeń rozwoju zrównoważonego, diagnoza otoczenia zjawiska sprzedaży bezpośredniej w Polsce oraz wskazanie najlepszych praktyk w zakresie sprzedaży bezpośredniej. Diagnoza uwarunkowań została sformułowana przy użyciu narzędzia SWOT/TOWS. Mocne i słabe strony oraz szanse i zagrożenia zostały zidentyfikowane na podstawie wyników zogniskowanego wywiadu grupowego. W rezultacie zaproponowano przykładowe działania wspierające sprzedaż bezpośrednią w ramach strategii konkurencyjnej. Przeszkody w rozwoju sprzedaży bezpośredniej po stronie podażowej wiążą się między innymi z ograniczoną liczbą zainteresowanych tą aktywnością/działalnością rolników, niskim poziomem kapitału społecznego, co utrudnia kontakty z konsumentami oraz współpracę samych rolników; po stronie popytowej zaś przede wszystkim z wrażliwością cenową konsumentów i przyzwyczajeniami zakupowymi. Pozostałe cele zrealizowano poprzez analizę literatury i przypadków rynku globalnego.